Aziz Can Şensazlı
Kaynaklar
Referanslar hedef derginin formatına uygun olarak yazılması gerekir. Makale içi referans numarasının referans sırasıyla tutarlılık göstermesi zorunludur. İdeal kaynak/referans sayısı 20 ile 40 arasındadır. Kaynak çeşitleri; dergi makaleleri, kitaplar ve diğer monograflardır.
Makalenin Yazım Aşamasından Önce Literatür Çalışmasının Önemi
Makale yazımına başlamadan önce yapılan literatür taramasında “araştırma problemi ile ilgili anahtar kelimelerin seçilmesiyle başlanır, sonrada ilgili veri tabanına ulaşılmaya çalışılır. Önemli olan veri tabanı ile ilgili tam bir liste elde etmektir. Anahtar sözcüklerin seçilmesi için problem cümlesi analiz edilmelidir. Anahtar sözcükler, problem cümlesindeki değişken ve evrendir. Bundan sonraki aşama, anahtar terimlerin seçilen konu indeksine yerleştirilmesidir. Araştırmacı problem cümlesini analiz ederek en uygun referans hizmetini seçebilmelidir.”[1] Ayrıca literatür taraması yapılırken çalışılmak istenilen konuda daha önce yapılmış çalışmalara erişilmesi çok önemlidir. Eskiden yapılmış çalışmaların metodolojik hataları ve konunun gündemden düşmüş olması araştırmacıyı o konuda çalışma yapmaya heveslendirmelidir.
Makalenin Metodolojisi
Öncelikle problemin tanımlanması yani çalışmanın ana amacının belirlenmesi gerekir. Ardından hipotez tanımı ve çalışma düzeni yapılmalıdır. Çalışmanın amacı ve hipoteze en uygun çalışma düzeni bulunmalıdır. Araştırmanın amacına cevap verecek büyüklükte, araştırma amacına uygun, evreni temsil edebilen ve birçok merkezden seçilmiş çalışma örnekleri bulunmalıdır. Makalede metod; “ ölçümü yapılmış iyi tanımlanmış, özgün, tarafsız, bağımsız bir gözlemci tarafından ölçülebilen, tercihen prospektif* olarak ölçülmüş, iyi hazırlanmış ve karıştırıcı faktörleri de dikkate alan geniş bir veri tabanı içinde değerlendirilmelidir.” [2]
Makale Hazırlık Aşamasında Veri Toplanması ve İstatistiksel Analiz
Bu aşamada iyi veri toplamanın en garantili yolu iyi bir anket/araştırma formudur. Veri toplama işlemi; düzenli ve gelişmiş bir veri formu hazırlanması, soruların açık uçlu ve yanlı olmaması, cevap oranlarının arttırılması, gözlemciler arası ve gözlemci içi güvenilirlik analizinin yapılması, geçerlilik analizinin yapılması, standart referanslar ile teşhis ve prosedürlerin kodlanması gibi aşamalarla gerçekleştirilir. Hedef ölçümünün belirlenme işlemi ise; analiz birimlerinin seçilmesi, karıştırıcı faktörlerinin kesimi ve buna göre ayarlamaların yapılması, değişkenlerin sınıflandırılması, bağımsız ve bağımlı değişkenlerin tanımının yapılması, verinin tipine göre -numerik, nominal, ordinal**-uygun istatistik yöntemler kullanılarak yapılır.
Araştırmacıların başvurmak zorunda kaldıkları pek çok veri kaynakları vardır. Bunlardan bazıları insan, hayvan ve bitki gibi canlı objeler bazıları da rapor (belge), şey (taş, su, tarihsel kalıntı…)vb. fiziksel nesnelerin oluşturduğu cansız varlıklardır.[3]
Makalenin Yazım Aşaması
Makalenin yazım aşamasına kadar geçen sürede emeği bulunanlar yani; araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve sonlandırılması aşamalarına katkıda bulunanlar, doğal olarak sonunda makale yazarı olmaya hak kazanırlar. Araştırmayla doğrudan ilgisi veya sorumluluğu olmayan kişiler makaleye yazar olarak yazılmamalıdır. Araştırmanın bitimini takiben, yazarların makaledeki isim hakkı ve sırası, tüm yazarların görüşünün ve onayının alındığı bir toplantıyla karara bağlanmalıdır. Yazının her bölümü ayrı bir sayfada başlamalıdır. Yazı kısa yazılmalıdır. Giriş ve tartışma bölümleri gerektiğinden fazla uzun yazılmaya, materyal-metod ve sonuç bölümleri gereğinden kısa yazılmaya elverişlidir. Bu yüzden bu konuda dikkat edilmeli ve bundan kaçınılmalıdır. [4]
Makalenin Yazımından Sonra Son Kontrol Aşaması
Yazı değişik günlerin değişik saatlerinde defalarca okunmalıdır. Dilbilgisi, yazım ve imlâ kurallarına göre yazı tekrar gözden geçirilmelidir. Yazar isimleri ve sırası tekrar kontrol edilmelidir. Tablo-Şekil sırası ve Tablo-Şekil başlık ve alt yazıları bir daha gözden geçirilmelidir. Tüm hesaplar açık bir zihinle tekrar kontrol edilmelidir. Ve en son olarak kafa karıştıran, kafada soru işareti bırakan cümleleri çıkartma konusunda çekingen davranılmamalıdır.
Sonuç
Bilimsel bir makale yazmak; biraz uğraştırıcı, yoğun enerji sarf ettirten, fazlaca vakit isteyen, kimi zaman yığınla kitap karıştırmayı gerektiren, kimi zaman deney yoluyla yeni bir şeyler ortaya çıkarmaya çalışılan ve daha sonra bunların belirli kurallar dahilinde yazıya dökülmesi gibi aşamalardan oluşan bir etkinliktir. Makalenin ortaya çıkması hummalı bir çalışmanın sonucudur. Bu yüzden makale yazmak her insanın isteyeceği ve yapabileceği türden bir iş değildir. Makaleyi yazma aşamasını geçtikten sonra onun yayımlanma aşaması vardır ki bu da ayrı bir derttir. Hazırlamış olduğunuz makalenin hakem eleştirilerinden olumlu bir görüş alması ve geçer not alması gerekmektedir. Bir kişi eğer araştırmayı veya okumayı sevmiyorsa bu işlere bulaşmamalıdır.
[1] Ali Balcı, “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler”, Pegem Akademi, s.69, 7. Baskı, Ankara, 2009
**sırasıyla; sayısal sınıflandırma, sınıfa ve kategoriye göre sınıflandırma, dereceye göre sınıflandırma
[2] Arslan, a.g.m
[3] Niyazi Karasar, “Bilimsel Araştırma Yöntemi”, Nobel Yayınları, s.134, 21. Baskı, Ankara 2010
[4] Arslan, a.g.m
