İzmir ‘de yaşayıp yolu Selçuk ‘a, Efes’e düşmeyen yoktur. Benimde yolum geçtiğimiz eylül ayında düştü buralara. Yanında her şeyi plansızca yapabildiğim bir dost ve sırt çantamla yola çıktık. Doğanın içinde, çam ağaçlarının ortasında duran bir antik kent Efes.
Efes ‘ i gezerken en etkilendiğimiz yer şüphesiz Celsus Kütüphanesi oldu. Etkileyici olan bu eserin çağlar öncesinde yapılmasıydı. Kütüphanenin içini gezerken yapım teknikleri, Celsus’ un kim olduğuyla ilgili bilgileri okuyup merakımızı biraz giderdik.
Kütüphaneye ismini veren Celsus öldükten sonra onun adına bir kütüphane yaptırmış oğlu. Hikaye böyle başlar. Fakat hikayeyi sonuna kadar okusak da anlayamadığımız bir şey vardı. Biz kütüphaneden etkilemiştik Celsus isminden değil. Celsus ‘a dair her şeyi öğrenebilirsiniz kütüphanenin içinde. Ama bizim esas sorumuz nasıl yapıldı, kimler yaptı bu kütüphaneyi? Çünkü o taş parçalarını üst üste getirenlerdi baş kahraman. Ona ismini veren değil.
Kütüphaneyi gezdikten sonra, gölgesinde oturup düşündük cevapsız sorularımızı . Düşünürken geldi aklıma, bu soruları benden önce soran biri vardı. Alman şair, oyun yazarı Bertolt Brecht. Birkaç dizesi aklıma gelen şiirin tamamını birlikte okuduk.
Okumuş Bir İşçi Soruyor ?
Yedi kapılı Teb şehrini kuran kim?
Kitaplar yalnız kralların adını yazar.
Yoksa kayaları taşıyan krallar mı?
Bir de Babil varmış boyuna yıkılan,
Kim yapmış Babil ‘ i her seferinde?
Yapı işçileri hangi evinde oturmuşlar
Altınlar içinde yüzen Lima ‘ nın?
Ne oldular dersin duvarcılar
Çin Seddi bitince?
Yüce Roma ‘ da zafer anıtı ne kadar çok!
Kimlerdir acaba bu anıtları dikenler?
Sezar kimleri yendi de kazandı bu zaferleri?
Yok muydu saraylardan başka oturacak yer
Dillere destan olmuş koca Bizans ‘ ta?
Atlantik ‘ te, o masallar ülkesinde bile,
Boğulurken insanlar
Uluyan denizde bir gece yarısı,
Bağırıp imdat istedilerdi kölelerinden.
Hindistan ‘ ı nasıl aldıydı tüysüz İskender?
Tek başına mı aldıydı orayı?
Nasıl yendiydi Galyalılar ‘ ı Sezar?
E bir aşçı olsun yok muydu yanında?
İspanyalı Filip ağladı derler
Batınca tekmil filosu.
Ondan başkası ağlamadı mı?
Yediyıl Savaşı ‘ nı 2. Frederick kazanmış?
Yok muydu ondan başka kazanan?
Kitapların her sayfasında bir zafer yazılı.
Ama pişiren kim zafer aşını?
Her adımda fırt demiş fırlamış bir büyük adam.
Ama ödeyen kimler harcanan paraları?
İşte bir sürü olay sana
Ve bir sürü soru.
Kütüphanenin taş duvarlarına oturup düşünürken bizi en iyi anlayan ve anlatan Brecht oldu. Bazen soruların cevabını bulmak değil, kafasındakilerle karşılaşmak bile yeter insana.