in

Felsefe

FELSEFE

Felsefe üzerine kesin bir tanım bulunmamakla birlikte Yunanca adı ”philosophia” olan felsefe bilgelik sevgisi anlamına gelir. Philosophos (filozof) ise ‘bilgiyi arayan ve ona ulaşmak isteyen’dir. Bir diğer tanımla ‘yolda olan’dır. Buradan yola çıkarak felsefe yaşamı anlamlı kılma özverisidir. Daha detaylı bir tanım içinse felsefe; varlık-metafizik, epistemoloji,etik,estetik-sanat ve mantık gibi konular üzerinde sistemli, akla dayanan ve kümülatif(yığılmalı) bir şekilde ilerleyen düşünce sistemidir. Platon’a göre ise ”felsefe doğruyu bulma yolunda düşünsel bir çalışmadır.”

FELSEFENİN DOĞUŞU

Felsefe ilk olarak M.Ö 7.yy da İyonya uygarlığının önemli tarım,ticaret ve liman kenti olan Miletos (Milet) kentinde ortaya çıkmıştır. Thales ile M.Ö (624-546) yıllarında başlayan bu süreç günümüze kadar sürmektedir. Peki felsefenin ilk olarak Milet’de ortaya çıkması bir tesadüf müydü ? Hayır. Bir toplumda felsefenin doğabilmesi yalnız ve yalnız toplumun buna hazır olmasıyla ilişkilidir. Buna göre;
-insan faktörü; bilme ve anlama merakı duymak
-hoşgörü; düşünce özgürlüğü, farklı düşüncelere saygı gösterilmesi
-ekonomik refah; toplumun temel ihtiyaçlarının karşılanıp düşünmeye, sorgulamaya yönelebilmesi
-bilgi birikimi; kültürel zenginlik
Tüm bu şartlar uygarlığın Milet şehrinde mevcut bulunmaktaydı. Milet bir ticaret merkeziydi ve böylelikle mallarla birlikte bilgi, düşünce ve teknik rahatça paylaşılabiliyordu. Bu zincirin ilk halkası olan Thales’i tüm bunlar etkilemiş, dönemin mitolojik ve dini açıklamaları onu tatmin etmemiş, böylece Thales akla yatkın sorularıyla arkhe (evrenin ilk ana maddesi) sorusuna cevap arayarak felsefe tarihine girmiştir.

FELSEFENİN AMACI VE YÖNTEMİ
Felsefi düşünce insanın evren içinde kendi varlığını ve varlığının nedenini sürekli olarak sorgulamasıyla başlar. Sürekli dedim çünkü felsefe kümülatif (yığılmalı) ilerler. Bu felsefenin yöntemidir. Yani ne bir sonuca varılabilir ne de son verilebilir. Felsefe cevaplardan çok sorulara önem verir. Bunun yanı sıra merak etmek ve sormak da yeterli değildir felsefede. Sistemli bir açıklamaya ihtiyacımız vardır cevaplar için. Tam burada mantık devreye girer. Fakat yine de bu cevapların ortak bir paydada birleşmesi söz konusu olamaz. Felsefe her zaman her şeye şüpheyle yaklaşır ve yaklaşmalıdır da.

Felsefenin en büyük amacının ise işlevleri ortaya çıkarmak olduğu söylenebilir. Keşfetmeye ve anlamlandırmaya dair sorular sorduran bir etkinlik olarak, tüm tarafsız sorgulamalarda yer aldığını söyleyebiliriz. Felsefe sorular sorar cevaplamaksa daha çok-en azından daha somut konularda- bilime düşer. Böylece bizler gerçeği perdeleyen engelleri felsefeyle aşarız. Felsefenin ikinci büyük amacı ise sorgulamadır. Felsefe bize yetinmeyen bir sorgulamayı ve eleştirel bakışı salık verir. Felsefe maddi engelleri aşmayı sağladığı gibi bu sonsuz sorgulama sayesinde gerçeği güçlendirir.

FELSEFENİN ALANLARI
Filozoflar felsefenin doğuşundan bu yana varlık, gerçek, bilgi, varoluş, güzellik, estetik, siyaset, din ve bilim hakkında tüm akla yatkın sorgulanabilen kritik sorularıyla yola çıkar.

1)Bilgi Felsefesi(Epistemoloji)

Bilgi sorununu ele alır. Bilginin özünü, ilkelerini, yapısını, kaynağını araştırır. Ele aldığı sorunlar;

Bilgi nedir? Ögeleri nelerdir? Nasıl oluşur?
Bilginin kaynağı akıl yada diş dünya mıdır?
Doğru mutlak bilginin ölçütü nedir?
Bilgi mutlak mı? Yoksa göreli(rölatif)midir?
Bir şey bilinebilir mi?
Bir şeyi nasıl biliriz?
Bilgimiz nesneleri doğru olarak yansıtıyor mu?

2)Varlık Felsefesi(Ontoloji)

Tek tek varlıkları değil genel olarak varlığı inceleyen felsefe disiplinidir. Varlığın özünü, ilk nedeni ve ilkelerini araştırır. Ele aldığı sorunlar;

Varlık var mıdır? Yok mudur? Nedir?
Varlığın özü nedir? Değişken midir?
Evren sonlu mudur? Başlangıcı var mıdır?
Evrende özgürlük var mıdır?
Kaç türlü varlık vardır?
Varlığın niteliği nedir?
İnsanın varlık amacı nedir?
Evrende amaçlılık var mıdır?

3)Ahlak Felsefesi(Etik)

İnsanın yapıp etmelerini konu edinir. Bunların ilkelerini inceler. Bireyler ve toplumlar arası farklardan yola çıkarak doğru ve yanlışın öznelliği, ahlakiliğin ölçütü, davranışların ve düşüncelerin haklılığı-haksızlığı gibi düşünceler yürütür. Ele aldığı sorunlar;

Ahlakın kaynağı nedir?
Ahlaki eylemin bir amacı var mıdır?
İnsan eylemlerinde özgür müdür?
Ahlak yargılarının niteliği nedir?
Tüm insanların benimseyeceği ahlâk yasaları var mıdır?
Ahlak yargılarının niteliği nedir?
İyi ve kötü nedir?
İyilik doğuştan mı? Yoksa sonradan mı kazanılmıştır?

4) Siyaset felsefesi

Siyaset felsefesi devlet ve devlet şekilleri, iktidar, egemenlik, meşrutiyet, gibi kavramları araştırır. Siyasal olayların ve kurumların oluşumunu açıklamaya çalışır. Bunları siyasal düzenle ilişkileri açısından değerlendirir.Esas konusu devlettir. Ele aldığı sorunlar;

İktidar kaynağını nereden alır?
Egemenliğin kullanılış biçimleri nelerdir?
Sivil toplumun bürokrasinin anlamı nedir?
Meşrutiyetin ölçütleri nelerdir?
Devlet nasıl yönetilmelidir?
En iyi yönetim biçimi hangisidir?
Devlet-birey ilişkisi nasıl olmalıdır?
Bireyin temel hakları nelerdir?

5) Bilim Felsefesi

Felsefeye özgü düşünme ve çözümleme yönteminden yaralanarak bilimin yapı ve işleyişini aydınlatmayı amaçlayan felsefe dalıdır. Ele aldığı sorunlar;

Çeşitli bilimler arasında ortak noktalar var mıdır?
Varsa buna dayanarak bilimleri sınıflandırmak mümkün müdür? Bilim nedir?
Bilgiler topluluğu mudur?
Bilimde her şey olup bitmiş midir?

6) Estetik

Güzel olanı(hem doğadaki, hem de insan yapısı) araştıran felsefe dalıdır. Sanat felsefesi de güzeli konu edinir fakat sanat felsefesinin konusu sadece insan yapısı güzelliklerdir. Yani sanat felsefesinin konusu estetiğe göre daha dardır. Bunun yanında sanat felsefesi sanat eseri ile ilgili kavramların analizi ve problemlerin çözümü ile de uğraşır. Ele aldığı sorunlar ;
Sanat nedir?                                                                                                                         Sanat eserinin işlevi nedir?
Bir nesneyi güzel yapan şey nedir?
Herkesin güzel dediği bir nesne olabilir mi?
Ortak estetik yargılar var mıdır?

7) Din felsefesi

Dini konu edinen, dinin insanın var oluşunun kaynağı insanın doğasının ve kaderinin kaynağı ve değerler ile ilgili sorunları ele alarak sorgulayan felsefe disiplinidir. Ele aldığı sorunlar;

Tanrı var mıdır? Onun varlığını gösteren kanıtlar gösterilebilir mi? Vahiy mümkün müdür?
Evren yaratılmış bir varlık mıdır? Yoksa yaratılmamış (ezeli ve ebedi) bir varlık mıdır?
Ölüm bir son mudur?
Ölümden sonra bir hayat var mıdır?
Ruh var mıdır? Nedir? Ölümsüz müdür?
Ayrıca bunların dışında tarih, eğitim, tarih gibi felsefe alanları da vardır.

What do you think?

0 Beğeni
Upvote Downvote
Kırmızı Yazar

Written by mortaldance

Anadolu Üniversitesi, 1994

Bir cevap yazın