in

Karşılaştırmalı olarak milletvekili seçilme yaşı

Seçme ve seçilme hakkına ilişkin karşılaştırmalar dolu bu yazımız üç başlıktan oluşmaktadır:

  • Genel Olarak Seçme ve Seçilme
  • Türkiye’de Seçilme Yaşının Değişim Süreci
  • Dünyada Seçilme Yaşı

1.Genel Olarak Seçme ve Seçilme

Seçme ve seçilme çağdaş demokrasilerde önemli bir haktır.Bu sayede vatandaş kendi temsilcilerini seçme şansına sahip olabilmektedir.Seçme kadar seçilme hakkının da tanınması demokratikal anlamda gerekli bir unsurdur.

Seçme ve seçilme hakkının gasp edildiği,en meşru organ olan halkın iradesinin önüne geçildiği yerlerde demokrasiden kim söz edebilir?

Seçme hakkı da seçilme hakkı da ülkelerden ülkelere bazı sınırlamalara tabidir.Örneğin Suudi Arabistan’da geçtiğimiz yıla kadar kadınların oy kullanması pek hoş karşılanamamıştır.Aday olan suudi kadınlar da bazı sınırlamalarla karşılaşmıştır. Kadın adayların broşürlere fotoğraf basması ve yabancı erkeklerle doğrudan konuşması yasaklanmıştır.

Seçme ve seçilme hakkı asgari sınırlamaları aşan sınırlandırmalardan arındırılmalı ve olabildiğince çok çeşitli vatandaş sandıkla buluşmalıdır.Çünkü seçme ve seçilme hakkı bir vatandaşın ilgili ülke ile vatandaşlık bağının güçlenmesi açısından öneme sahiptir.

2.Türkiye’de Seçilme Yaşının Değişim Süreci

Kanun-i Esasi dahil toplamda 5 Anayasa kullanmış ve o anayasaları çokça değiştirmiş bir toplum olarak seçilme yaşı ve seçilmeye ilişkin sınırlamalar da hayli farklı düzenlemelere konu olmuştur.

Osmanlı döneminde çift meclisli bir yapı vardı.Yasamanın birinci kanadı olan Meclis-i Mebusan seçimle belirlenirdi ve bazı şartlara sahip olmak zorunluydu .Osmanlı vatandaşı olmak, Türkçe bilmek gibi.Bizim asıl üzerinde duracağımız konu yaş meselesi.Kanuni Esasiye göre “30 yaşını ikmal etmeyen” kişi Heyet-i Mebusan üyesi olamazdı.Yasamanın ikinci kanadı olan Heyet-i Ayanı sadece padişah belirlerdi.

1921 Anayasası ihtilal meclisinin geçici olarak hazırladığı 23 maddelik bir belgedir.Temel hak ve hürriyetlere yer verilmemiştir.Meclis hukümeti sistemini benimsemiştir. 1921 Anayasası 1876 Kanuni Esasiyi yürürlükten kaldırmadığı için seçilme yaşında Kanun-i Esasinin ilgili yürürlük maddesine bakılmalıdır.

1924 Anayasası 1921 Anayasası ve 1876 Kanuni Esasiyi yürürlükten kaldırmıştır.1924 Anayasasına göre Seçme hakkına sahip olmak için baştan 18 yaşını doldurmuş olmak yeterli iken, bu sınır 1934’te 22’ye yükseltilmiştir.Seçilme yaşı 30’dur.

1961 Anayasası iki meclisli bir yapı kurmuş olup yasamanın birinci kanadı Millet meclisi,ikinci kanadı ise Cumhuriyet Senato’sudur. Cumhuriyet Senatosuna üye seçilebilmek için kırk yaşını doldurmuş olma şartı aranmıştır .Buna karşılık milletvekili seçilebilmek için otuz yaşını bitirmiş olma şartı aranmıştır.

1982 Anayasası toplamda 18 defa değişmiş olup seçilme yaşı da bu değişikliklerden nasibi almıştır. 1982 Anayasasının ilk şekline göre seçilme yaşı 30 idi. Anayasa’nın 76. maddesinde 13 Ekim 2006 tarihinde yapılan değişiklikle 30 olan milletvekili seçilme yaşı 25’e indirildi.2017 Anayasa değişikliği sonuçlarına göre ilk Milletvekili ve Cumhurbaşkanı Seçimlerinde milletvekili olabilmek için en az 18 yaş şartı aranacaktır.Yani 2017 Referandumu ile seçilme yaşı 18’e çekilmiştir.

Özetle geçmişten günümüze seçilme yaşında 30,25 ve 18 gibi yaşlar aranmıştır.

3.Dünyada Seçilme Yaşı

TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, dünya parlamentolarında üye seçilme yaş kriterlerini araştırdı.

190 ülkenin incelendiği araştırmaya göre, birinci meclislere üye seçilmek için asgari yaş koşulu 62 ülkede 21, 51 ülkede 18, Türkiye’nin de dahil olduğu 59 ülkede 25 olarak belirlenmekte. Avrupa Birliği ülkelerinin yüzde 73’ünde ise milletvekili seçilme yaşı 18.

bbc

18 Yaş Meselesinde Görüşüm:

Temel prensip olarak hiçbir sistemin tamamen kötü veya tamamen iyi olduğunu düşünen biri değilim.Sistemlerin eksik veya doğru tarafları olabilir.
18 yaş meselesine bakarken de yanlış ve doğrulara değinmek niyetindeyim.
18 yaşındaki kişilerin seçilmesi rahatsızlık vermemekte. Gerçekten 18 yaşında yeterli donanıma sahip hak eden kişilerin mecliste olması beni mutlu edecektir.18 yaşındaki kişilerin meclise dahil olması siyasette gençlerin biraz daha söz sahibi olabilmeleri açısından önemlidir.
Acaba 18 yaşında olan kaç kişi meclise girecektir?
Acaba gerçekten 18 yaşında hak eden kişiler mi meclise girecektir?
Meclisteki çalışmalarda 18 yaşındaki vekillerin katkısı ne olacaktır?                             Acaba bu değişiklikten sonra muhtar seçilmek için hala 25 yaş şartı aranacak mı?

Bunları zamanla göreceğiz.

What do you think?

0 Beğeni
Upvote Downvote
Okur

Written by Mornota

Bir cevap yazın