M
Piyasaya para arzını ifade eden sembol. M1; dolaşımdaki nakit para ile kredi kuruluşlarındaki vadesiz mevduatı, merkez bankasındaki serbest mevduatı ve emisyonu, M2; kısa vadeli mevduatlarla her türlü tasarruf mevduatı ve M1 kapsamına giren parayı, M2Y; yurt içinde  yerleşik kişilerin açtıkları döviz tevdiat hesaplarıyla M2 kapsamına giren parayı,
M3A;
mevduat bankalarındaki resmi mevduat ile M2 kapsamına giren paranın toplamını, M3; uzun
vadeli tasarruf mevduatı ve M3A kapsamına giren parayı ifade eder. M1’den dar anlamda para arzı, M2’den geniş anlamda para arzı olarak söz etmek mümkündür. Para arzı, mal ve hizmet üretim artış oranından daha hızlı artarsa enflasyon olur.
Maddi mallar
Belli bir fizik yapıya sahip olan mallar
Maddi olmayan mallar
Maddi görünümü olmayan mallar. Bir başka deyişle hizmetlerdir.
Mahsup
Üyelerin, bir piyasadan doğan alacaklarını talimatları doğrultusunda diğer bir piyasa
işleminden doğan borçlarını ödemede kullanabilmeleridir.
Makro ekonomi
Ekonomik olayları global olarak ele alan ve çözümleyen ekonomi. Makro büyüklükler,
toplam üretim, toplam istihdam, toplam işsizlik, genel fiyat düzeyinin değişme oranı,
ekonominin büyüme hızı gibi büyüklüklerdir. İngiliz ekonomisti Keynes’in ileri sürdüğü,
“Birey için doğru olan, toplum için doğru olmayabilir. Toplum için doğru olan da birey için
doğru olmayabilir” anlayışından yola çıkılarak ortaya atılan mikro ekonomi karşıtıdır.
Maksimum Lot
Hisse senedi bazında belirlenen ve alım satım sistemine limit fiyatlı emir olarak bir defada
girilebilen en yüksek miktardır.
Maktu
Borsa üyeleri tarafından hisse senetleri piyasasında işlem yapabilmek için yatırılması gereken
teminatın tüm aracı kuruluşlar için sabit tutar olarak belirlenen kısmıdır.
Mal karşılığı ödeme
*İthalatçının kendisine yollanan malı teslim aldıktan sonra ödemeyi yapması
*”İhraç edilen malın bedelinin, malın ihracatçı tarafından teslim alınmasından sonra
ödenmesidir. ”
Mal Manifestosu
Kaptanın gemi ile taşıdığı yükün neden ibaret olduğunu gösteren ve varılan yerin gümrük
idaresine yapılan bildiri.
Mali Endeks
Ulusal Pazar’da işlem gören ve sadece mali sektörde yer alan şirketlerin hisse senetlerinin
fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
Mali İstikrar
Geniş anlamda mali sistemin ya da altyapısının, dar anlamda da mali piyasanın dengede olmasıdır. Mali sistem, tasarrufların toplanarak yatırımcılara ya da tüketicilere aktarılmasını sağlayan mekanizmalar (banka, kooperatif ya da para, tahvil gibi…) bütünüdür.
Mali Politika
Kamunun; vergi, masraf ve borç idaresiyle piyasadaki para miktarını kontrol etmesine yönelik politikaların bütünüdür. Ekonomistlere göre, para politikasından daha etkilidir.
Mali Tablolar
Türk Vergi Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu’nca bazı şirketler için
zorunlu olarak tutulan, şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu hazırlamak ve yayınlamak (halka açık şirketler, aracı kurumlar vb.) zorunda oldukları ve ilgili şirketin performansını gösteren, standartlaştırılmış muhasebe kayıtlarıdır. Başlıcaları bilanço, gelir-gider tablosu, satılan malın maliyeti, kâr dağıtım, fon ve nakit akım tablolarıdır.
MALİ PİYASA
Fon arz ve talebinde fon akımlarını düzenleyen kurumlar ve bunları düzenleyen kurallardan
oluşan piyasadır.
Mali kriz
Parasal bunalım; (1) bir firmanın kredi alabilme ve kullanabilme imkanlarını önemli ölçüde
kaybederek ödeme güçlüğü içine düşmesi, (2) menkul değerler piyasasında geleceğe ilişkin
kötümser beklentiler nedeniyle kişilerin ve kurumların ellerinde bulunan menkul değerleri
satmak üzere piyasaya hücum etmeleri, menkul değer talebinin büyük ölçüde azalması
sonucu, menkul değer fiyatlarının çok büyük boyutlarda düşmesi, iflaslar nedeniyle
endüstriyel mülkiyette önemli değişmeler olması ve bütün bu gelişmeler sonucunda piyasaya
olan güvenin ortadan kalkması, mali piyasanın çökmesi
Mali sektör
*Bir ekonomide iktisadi faaliyetlerin finansmanında rol oynayan tüm kurumların içinde yer
aldığı sektör. Bankacılık sistemi, sosyal güvenlik sistemi, sigorta şirketleri, toplu tasarruf
kuruluşları ve kredi kooperatifleri, sermaye piyasası ve örgütlenmemiş kredi piyasası, mali
sektörü oluşturan temel kurumlardır.
*Ekonomide iktisadi faaliyetlerin finansmanında rol oynayan kurumlardan oluşan sektördür
Mali yardım
Mali açıdan güç durumda bulunan veya desteklenmesi gerekli görülen kamu ve özel kesim
üretici birimlerine belirli ekonomik ve sosyal amaçlarla yapılan ödemeler. Özellikle kaynak
dağılımında etkinlik sağlanması ve adil gelir bölüşümünün gerçekleştirilmesi için yapılır.
Negatif vergiler olarak da adlandırılan bu yardımlar, kamu iktisadi kuruluşlarına, katma
bütçeli idarelere, özel kişi ve kuruluşlara transfer harcamaları çerçevesinde gerçekleşir.
Mali yıl
Bütçe yılı, kamu maliyesi ve ona bağlı olarak bir ekonomide devlet tarafından düzenlenen ya
da denetlenen yıllık mali işlemler için kabul edilen 12 aylık süre. Yılın herhangi bir ayında
başlayabilir.
Maliye
Kamu faaliyetleriyle ilgili gelir ve giderlerin düzenlenmesi; özel ya da tüzel kişilerin yatırım, üretim ve satış faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ve bu faaliyetlerin istenen düzeyde
sürdürülmesi için gerekli parasal değerlerin saklanması, ödenmesi, bunlarla ilgili maliyetleri
de içeren para bulma ve kullanma etkinliği. Özel kuruluşlar bankalardaki fonları, kamu kesimi
ise emisyon, menkul değer ihracı, dış borçlanma gibi kaynakları kullanır.
Maliye Politikası (Fiscal Policy)
Hükümetlerin, istihdam, büyüme ve enflasyon gibi belli amaçları gerçekleştirebilmek
amacıyla gelir toplama (vergilendirme) ve harcama yapma yöntemlerini şekillendirmeleridir.
Maliyet enflasyonu
Enflasyon sürecinin başlangıcının, toplam talep harcamalarından bağımsız olarak üretim
maliyetlerindeki artışlara bağlanması
Malthusçu ekonomi
İnsan nüfusunun geometrik, insanı besleyecek besin kaynaklarının aritmetik bir oranla
arttığını ileri sürerek yaygın ölümlere neden olup insanların aç kalmasına engel olduğundan
yoksulluğun olumlu bir durum olduğunu savunan ve yoksul ailelerin çocuk sayısını ekonomik
olanaklarına göre sınırlandırmaları gerektiğini ileri süren ekonomik anlayış
Maltusçuluk
İnsan nüfusunun geometrik (2,4,8,16,..), insanı besleyecek besin maddelerinin ise aritmetik
(2,3,4,5,…) bir oranla artığını ileri sürerek, yaygın ölümlere neden olup insanlığın aç
kalmasına engel olduğundan yoksulluğun olumlu bir durum olduğunu savunan ve yoksul
ailelerin çocuk sayısını ekonomik imkanlarına göre sınırlandırmaları gerektiğini, doğumun
isteyerek denetim altına alınmasını öngören ekonomik anlayış
Manchester Okulu
Liberal ekonominin uygulama ve felsefesine aşırı ölçüde bağlı okul. Özellikle İngiltere’de
1820-1850 arası tahıl yasasına karşı yürütülen propaganda faaliyetleri süresince etkili
olmuştur. Hareket, Richard Cobden ve John Bright tarafından yürütülmüştür.
Maquiladora
İkiz fabrika. Bu tip fabrikalar ABD-Meksika sınırı yakınlarına kurulmuştur. Meksika
firmaları, ABD’de imal edilmiş parçaları gümrüksüz olarak ithal etmekte ve bunların
montajını yaptıktan sonra genellikle ABD pazarına ihraç etmektedir. ABD ise malın tümüne
gümrük vergisi koymayıp yalnız Meksika’da eklenen değeri vergilemektedir.
Marjinal ekonomi
Marjinalizm; 1870’e doğru ortaya atılan, bir ürünün değişim değerini, kullanılabilecek son
birimin faydalılığı ile açıklayan ekonomik kuramı
Marjinal fayda
Belli bir malın tüketici tarafından kullanılan ek biriminin, o malın toplam faydasında yaptığı
değişiklik
Marjinal firma
Bir faaliyet kolunda aynı malı üreten firmalar içinden normal kar eden firma

Marjinalcilik
1870’e doğru ortaya atılan ve yüzyılımızda Schumpeter, Keynes gibi ekonomistler tarafından
savunulmuş olan, bir ürünün değişim değerini, kullanılabilecek son birimin faydalılığı ile
açıklayan ekonomi kuramı
Marshall Planı
*Avrupa’nın ekonomik kalkınması için toplu yardımı öngören ve ABD Dışişleri Bakanı
General Marshall tarafından 1947 haziran ayında ileri sürülen plan. İkinci Dünya Savaşı
sonrasında Doğu Avrupa’da Sovyetlerin desteği ile komünist partilerin iktidara gelmesinden
ve komünistlerin Batı Avrupa’da da güçlenmesinden endişeye kapılan Amerikan yönetimi bir
yardım planı hazırlama gereği duymuştur.
*ABD Dışişleri Bakanı G. Marshall tarafından ortaya atılan 2. Dünya Savaşı sırasında büyük
yıkıma uğramış Avrupa ülkelerine ekonomik yardım öngören program. 1948 yılında
başvurumuz üzerine Türkiye de plan kapsamı içine alınmıştır.
Marksizm
Alman iktisatçı Karl Marx tarafından ortaya atılan ekonomik görüş. Felsefe, tarih, ekonomi,
sosyoloji ve siyaset bilimlerini birleşik bir sosyal bilim içinde özgün bir bakış açısıyla açıklar.
İnsanlık tarihinin gelişimini belirleyen, sınıf mücadeleleridir. Maddeciliğe (materyalizm)
dayanır.
Matrah
Vergi borcunun hesaplanmasına temel oluşturan bir değer ya da miktar
Mavi yakalılar
Fabrika işçileri
Medyan Değerleri
Küçükten büyüğe doğru sıralanmış istatistiksel bir seride tam ortaya düşen ve seriyi iki eşit
parçaya bölen değer
Menkul kıymet
Ortaklık veya alacaklılık sağlayan belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak
kullanılan dönemsel gelir getiren, misli nitelikte seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve
şartları kurulca belirlenen kıymetli evraktır.
Menkul Kıymet Borsaları
Menkul kıymetlerin arz ve talebinin karşılaştığı örgütlenmiş piyasalardır.
Menkul kıymet ihracı
Sermaye piyasası araçlarının ihraççılar tarafından çıkarılıp halka arz edilerek veya halka arz
edilmeksizin satışıdır.
Menkul kıymet iradı
Menkul ve gayri menkullerden elde edilen faiz, kira, rant gibi hasılatı ifade etmektedir.
Menkul Kıymet Ödünç İşlemleri
Aracı kuruluş ile müşteri arasında düzenlenen sözleşmede belirlenen esaslar dahilinde, ödünç veren taraftan açığa satış amacıyla ödünç alan tarafa, belirli bir dönem için menkul
kıymetlerin verilmesi ve aynı cins menkul kıymetlerin mislen geri alınmasını
Menşe Şahadetnamesi
Bir malın üretildiği veya yapıldığı ülkeyi gösteren ve idari makamlarınca onaylanmış ve alıcı
ülkenin konsoloslarınca vize edilen bir belgedir
Mercosur
Brezilya, Paraguay, Uruguay ve Arjantin’in oluşturduğu Latin Amerika Ortak Pazarı.
Anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihi 1994’tür. Merkezi Uruguay’dadır. Temeli Asuncion
Antlaşması’yla atılmıştır. Antlaşmaya imza koyan ülkeler arasında gümrüklerin kaldırılmasını,
tarım, sanayi, ulaşım ve mali konularda işbirliğini öngörür
Meritokrasi
Düşünsel yönden üstün nitelikli bir seçkinler grubu ve bu grubun ülke yönetimi içinde önemli
konumlara geldiği sistem
Merkantil
ekonomi merkantilizm
Merkantilizm
Ticarete dayanan ekonomik sistem; ekonomik ulusalcılık ve devletçilik. Bu akımın
doğuşunun temelinde uluslararası ticaretin gelişmesi ve ticaret sermayesinin güç kazanması
bulunmaktadır. Merkantilistlerin önemle üzerinde durdukları noktaların başında bir ülkenin
serveti ya da zenginliği ile dış ticaret bilançosu arasındaki ilişki gelmektedir. Ulusal
ekonominin gösterdiği gelişmenin farkına varan merkantilistler, devletin ulusal zenginliği
çoğaltmak amacıyla ekonomik faaliyetlere müdahalesini savunmuşlardır.
Merkez bankası
evletin para çıkarmak, para piyasasını denetlemek, altın stokunu, döviz rezervlerini kontrol
altında tutmak gibi işlevler için kurduğu banka
*Banknot ihraç eden, hükümetin para ve kredi politikasını yürütmede yardımcı olan,
veznedarlık görevini üstlenmiş, devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan bir kurumdur.
Merkez Bankası Bağımsızlığı
Kavramsal olarak merkez bankalarının kararlarında dış faktörlerden (çoğunlukla politik)
etkilenmeden, kendi öngördükleri para politikası araçlarını serbestçe kullanabilmelerini ifade
eder. Bağımsızlık kavramının içeriği ve kapsamı son derece geniş olup, tanımlanması zordur.
Bu kavramı sayısallaştırmak, bağımsızlığı ölçmek amacı ile, yasal bağımsızlığı temsil eden
Merkez Bankası Kanunu (hedefleri ve araçları kimin saptadığı, diğer kamu kurumları ile ne
türden bir ilişkiye sahip olunduğu, başkanın seçilme ve görevden alınma süreçleri vs), ile
uygulamadaki bağımsızlığı temsil ettiği düşünülen, o ülkedeki kurumsal ve kültürel yapı ile
kişisel faktörler kullanılmaktadır. Enflasyonla Merkez Bankası bağımsızlığı arasında
gözlemlenen yakın ilişki bu kavramın önemini artırmıştır.
Merkez Bankası Müdahalesi
Merkez Bankalarının kısa ve uzun dönemli para politikaları amaçlarını gerçekleştirmeye
yönelik olarak piyasalarda alım-satım yapmalarıdır. Müdahale ile müdahale edilen, döviz ve faiz gibi değişkenlerin piyasa fiyatlarının politika öngörülerindeki düzeylere
düşürülmesi/yükseltilmesi hedeflenir. Müdahale yöntemleri farklılık gösterebilir. Merkez
Bankaları taraf olup kendilerini göstererek doğrudan ve açık olarak müdahale edebilecekleri
gibi dolaylı olarak da müdahale edebilirler. Benzer şekilde, Merkez Bankası müdahaleleri
zaman ve miktar açısından önceden bildirilebileceği gibi, herhangi bir bildirimde
bulunulmaksızın da gerçekleştirilebilir. Müdahaleyi gerektiren durumlar, uygulanmakta olan
para politikası hedefleri çerçevesinde şekillenir
Merkezi Takas
Borsa’da gerçekleşen tüm işlemlerin takasının yine Borsa’da sonuçlandırılmasıdır.
Mevduat
*Tevdiat, rehin, teminat akçesi, vadesi bir yıla kadar olan banka birikimleri.
* Belirli dönem için geri ödemek koşuluyla belirli bir
bedel karşılığında mevduat sahibi kişilerce bankalara tevdi edilen
paradır.
Mevduat sertifikası
Bankalara belirli bir vade ile yatırılan paralar karşılığında mevduat sahibine, yatırdığı
mevduatın tutarını ve vadesini göstermek üzere verilen, hamiline yazılı belge. Mevduat
sertifikasını, vadeli hesaba sahip mudilere verilen karne veya senet şeklindeki banka tahvili
olarak da tanımlamak mümkündür.
Mevki rantı
Gayrimenkullerin piyasalara ya da şehir merkezlerine yakınlıklarına göre ortaya çıkan artı
değer
Mevsimlik işsizlik
Dönemsel işsizlik; belirli mevsimlerde bazı üretim dallarında iş gücü talebinin artması veya
azalması sonucu ortaya çıkan işsizlik. En çok tarım ve inşaat sektöründe kendini gösterir.
Mikro ekonomi
Ekonomik olayları bireysel açıdan ele alan ve çözümleyen ekonomi. Özellikle tüketicilerin ve
firmaların davranış biçimlerini inceleme konusu yapar.
milli gelir
Bir ülkede bir dönemde yaratılan mal ve hizmetlerin parasal değerlerinin toplamından,
amortismanların ve vasıtalı vergilerin çıkarılmasından sonra geriye kalan parasal değer
Millileştirme
*Yabancı firmalara ait ekonomik kuruluşların kamu mülkiyetine geçirilmesi
*Özel girişimcilerin elinde bulunan doğal kaynak, hizmet ve kuruluşların siyasal, toplumsal
ya da ekonomik nedenlerle ulus adına devlete geçirilerek kamu yararına göre düzenlenmesi
Mizan
Muhasebede kontrol aracı olarak hesapların belli tarihlerde tekrar incelendikten sonra borç ve
alacak toplamlarıyla bakiyelerinin bir cetvele toplu halde yazılması. Defterikebirin özetidir.
Bankalar ve ticari kuruluşlar, ay ve yıl sonlarında ya da istenen herhangi bir tarihte durumlarını tespit edebilmek için defterikebir hesaplarının numara ve isimleri, zimmet ve  matlup toplamları ile bakiyelerini gösterecek şekilde cetvel çıkarırlar. Mizana önce aktif
hesaplar, sonra pasif hesaplar ve en son da nazım hesaplar yazılır.
monetarizm
Paranın klasik miktar teorisinin yeniden yorumlanması. 1940’lı ve 50’li yıllarda parlak
dönemini yaşayan Keynes teorisinin 1960’larda gelişmiş sanayi ülkelerinde ortaya çıkan
ekonomik sorunları açıklamakta ve gidermekte çaresiz kalması, monetarizmin gelişimini
güçlendirmiştir.
Monetizasyon
Kağıt ya da madeni parayı tedavüle koyma. Zaman zaman iç borçtan kurtulma çaresi olarak
sunulan monetizasyon, para basılarak iç borçların ödenmesidir. Genellikle monetizasyon
denilince basılan parayla iç borçların tamamının bir seferde ödenmesi kastedilir.
Monopol
İnhisar, tekel, (1) bir malın üretim, dağıtım ve satışının ya da hizmetinin tek bir kuruluşun
denetiminde olması, (2) sermayenin büyüdüğü ve yeni teknolojilerin büyük sermaye
yatırımları gerektirdiği koşullarda belli bir malın ya da hizmetin pazardaki payının, malın arz
koşullarını ve fiyatını belirleyecek oranını elinde tutan kuruluş.(3) İkame edilemeyen bir mal
ya da hizmet üreticisinin piyasayı tek başına denetlemesi.
Monopson
Alıcı tekeli; bir mal veya hizmet için tek bir alıcının, çok sayıda satıcının bulunduğu piyasa
türü. Haşhaşın tek alıcısının devlet olması gibi. Böyle bir piyasada fiyatın ne olacağını tek
alıcı belirler. Satıcılar ise bu fiyatı kabullenmek zorunda kalır. Bir başka örnek pancar
üreticileridir. Üreticiler, ürünlerini sadece şeker fabrikalarına satmak zorundadırlar.
Montaj sanayi
Belirli bir üretim aşamasından geçmiş mamul parçaları bir araya getirmek suretiyle nihai malı
üretme sanayi. İthal edilen yabancı malı parçaları birleştirip hiç bir yeni değer katmadan
mamul mal haline getiren sanayii de ifade eder. Bu anlamıyla özel bir dolaysız yabancı
sermaye yatırımıdır. Yabancı sermayedarın amaçları, ev sahibi ülkedeki ucuz iş gücünden
yararlanmak, taşıma giderlerinden tasarruf etmek ve yabancı piyasayı ele geçirmek olabilir.
Ev sahibi ülkenin bu sanayiden beklentileri ise döviz tasarrufu sağlanması, döviz gelirlerini
artırması, işsizliğin yoğun olduğu ülkelerde yeni istihdam olanaklarının sağlanmasıdır.
Moratoryum
*Borç erteleme; vadesi gelmiş borçların tümünün veya bir bölümünün belirli bir süre için
ödenemeyeceğini bildiren resmi duyuru veya hükümet kararı. Moratoryum, konsolidasyonun
dış borçlar için uygulanan şekli olarak tanımlanabilir. Vadesi gelen dış borçlarını ödemek için
kaynak bulamayan devletler, moratoryum ilan ederek ödemeyi daha sonra yapacağını beyan
eder. Moratoryum ilanının sonuçları da konsolidasyondaki gibidir. Moratoryum ilan eden
devlete olan güven sıfırlanır ve bu devletin yeni dış borç bulması imkansız hale gelir.
*Bir şirketin ya da devletin ödeyemediği borçlarını ertelemesi işlemidir.
*Borçlanıcının, ödeme gücünü kaybetmesi nedeniyle borçlarının tümünü veya bir kısmını
ödeyemeyeceğini ilan etmesidir. Genelde borçlu ve alıcı arasında borcun yeniden
yapılandırılması ile sonuçlanır.

Muhafaza fiyatı
Satıcıların ellerindeki belirli bir malı satmaya razı oldukları en düşük fiyat
Muhasebe
İşletmelerde meydana gelen ve para ile ifade edilebilen işlemleri kayıtlara geçirerek bunlardan doğan sonuçları saptama ve yorumlama etkinlikleri
Multilateralizm
Herhangi bir sorunda eyleme geçmek için iki veya daha fazla devletin katılımını sağlama
politikası. Daha çok uluslararası politikada kullanılır
Mundell Modeli
Ekonomide iç ve dış dengenin sağlanması için hangi iktisat politikalarının izlenmesi
gerektiğini açıklamaya çalışan model. 1962’de R.A. Mundell tarafından geliştirilmiştir.
Mundell’e göre para politikası dış dengeyi, maliye politikası ise iç dengeyi sağlamak amacıyla
kullanılmalıdır. Maliye politikası tam istihdamın ve fiyat istikrarının sağlanması açısından
para politikasından daha etkindir.
Munzam karşılıklar
Bankaların topladıkları mevduatın belirli bir oranını merkez bankasına güvence olarak
yatırmaları
Mutlak rant
Bir ülkede tüm toprakların üretime açılması sonucu, tarımsal ürün fiyatlarının, topraklarda
çalışan üreticilerin de kar edebilecekleri bir düzeye çıkmaları sonucu oluşan rant
Mükellef
Hissesine düşen vergi yükünü ödemeye mecbur olan gerçek ya da hükmi şahıs
Mülkiyet
Bir eşya üzerinde sahibine kullanma, faydalanma ve tasarruf yetkilerini veren haktır. Mülkiyet
hakkına konu olan eşya taşınabilir ise “menkul mülkiyet”, taşınamaz ise “gayrımenkul
mülkiyet” adını alır.
Müterakki vergi
Kademeli vergi; artan oranlı vergi; gelir vergisine tabi matrah yükseldikçe vergi oranının da
arttığı vergileme türü. Vergi oranının artışının tek kaynağı matrahın fazlalaşması olmayabilir.
Örneğin veraset ve intikal vergisinde kendisine miras kalan kişinin mirası bırakana yakınlık
derecesi de vergi oranını etkiler. Zaman, medeni durum gibi faktörler de bu vergi oranını
değiştirebilir. Bu nedenle artan oranlar, özellikle gelir ve servet vergilerinde uygulanmaktadır.
Müteselsil borç
Bir borç ilişkisinde birden fazla kişinin alacaklıya karşı aynı nedenden dolayı ve her birinin
borcun tamamı için asıl borçlu sıfatıyla sorumlu tutulabilmesi hali. Müteselsil borçlarda
alacaklı kişi, borçluların birinden ya da bir bölümünden alacağın tamamını veya bir kısmını
isteyebilir. Bir kısmının tahsili halinde ödemede bulunan borçlu da dahil olmak üzere tüm
borçlular kalan borcu ödemekle yükümlüdür.

Müteşebbis
Üretim faktörlerini belli bir organizasyon dahilinde birleştirerek mal ve hizmet üreten, bunu
yaparken de kar veya zarara katlanmak zorunda olan kişi
Müşteri bazında saklama
1995 yılından itibaren borsa yatırımcılarının borsa üyeleri nezdindeki saklama hesaplarının
Takas bank nezdinde eşlenerek müşterinin kod ve şifresini kullanarak Takas bank nezdindeki
bakiyesini takip edebilmesini sağlayan hizmettir.
Müşteri Emirleri
Müşterilerin Borsa’da menkul kıymet alıp satmak amacıyla Borsa üyelerine yazılı ya da sözlü
şekilde ilettikleri emirlerdir.
Müşteri İsmine Saklama Sistemi
Takasbank sisteminde Müşteri kodlarıyla takip edilem alt hesapların Takasbank’ın yapacağı
düzenleme ile isme çevrilmesini, her bir yatırımcı için verilecek sicil numarası ile takip
edilerek yatırımcının kimlik bilgilerinin tespitinin mümkün hale getirilmesi.

N

NAFTA
Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması. ABD, Kanada ve Meksika’yı kapsar. Amerika ile
Kanada serbest ticaret anlaşmasına 1989’da girmiş, Meksika ile olan anlaşma da Ekim
1992’de imzalanmıştır.
NAKİT AKIM TABLOSU
İşletmenin nakit giriş ve çıkışlarını gösteren tablodur. Düzenlendiği dönem itibariyle nakit
açığı veya fazlasını gösterir ve finansal planlamada kullanılır.
NAKİT AKIŞ ORANI
işletmenin nakit rezervlerinin yabancı kaynakları karşılama gücünü göstermektedir. Net
Dönem Kari+Amortismanlar-Nakit çıkışı Gerektirmeyen Giderler(Toplam) / Kısa Vadeli
Borçlar-Uzun Vadeli Borçlar
Nakit Piyasalar
Vade uygulanmadan aynı gün valörlü işlemlerin yapıldığı piyasalardır.
Nakit Tahsilat
Satıcı firmanın , riskine veya factoring uygulamasından doğan masraflara karşı factoring
kuruluşuna yaptığı ödemeler .
Nakliyat Acentası
“Malların taşınması ile uzmanlaşmış kişi, genellikle nakliyat komisyoncusudur. ”
Nakliyat Sigortası
Taşımada mallara veya taşıma araçlarına gelecek zararları karşılayacak olan sigorta
Nakliye Vesaiki
Malın yüklenmek veya sevk edilmek üzere teslim alındığını gösteren vesika.
Nama Yazılı Hisse Senetleri
Hisse senedinin üzerinde sahibinin adının yazılı olduğu ve şirketin pay defterine bu adın
kaydedildiği hisse senetleridir.
Narh
*Mal ve hizmet fiyatlarının kamu otoriteleri tarafından belirlenmesi. Tek fiyat olarak
uygulanabileceği gibi asgari ve azami fiyat sınırları içinde de kalabilir. Uygulama tavan fiyat
ve taban fiyat olmak üzere iki yönlü olabilir. Tavan fiyat uygulamasında mal ve hizmetin
satılabileceği en yüksek fiyat belirlenir. Temel amaç tüketiciyi korumaktır.
*Kamu otoritesi tarafından temel ve zorunlu ihtiyaç maddeleriyle hizmetlerin toptan ya da
perakende fiyatları için bir taban ya da tavan belirlenmesi.
NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotations)
Tezgah üstü piyasalarda (resmi bir düzenleyicisi olmayan) işlem gören menkul kıymetler için
alım-satım fiyatlarının gösterildiği otomatik bilgi ağı .
Navlun
*Bir limandan başka bir limana götürülmek üzere gemiye yüklenen yük.
* “Taşıyıcının nam ve hesabına ödenecek olan, eşya ve yolcunun taşınmasına ilişkin
ücretlerin tamamıdır. ”
Negatif gelir vergisi
Gelir düzeyleri yetersiz olanlara devletçe bir kerede ödenmesi gereken bir tür sosyal transfer
harcaması. İlk olarak Amerikalı ekonomist Milton Friedman tarafından ortaya atılmıştır.
Neoklasik İktisat Okulu
1870’li yıllardan özellikle 1920 yılının sonlarına kadar geçen dönem içinde klasik değer
teorisinde köklü değişmeler yapmakla birlikte klasik görüşleri ve liberal ideolojiyi sürdüren
iktisatçılar tarafından savunulmaktadır.
Net yatırım
Bir ülkede bir dönemde ekonomideki mevcut sermaye stokuna yapılan net ilave
Net Bugünkü Değer (Present Value)
Bir yatırımın yatırım dönemi boyunca sağladığı getirinin piyasa faizi veya kendi faizi ile
iskonto edilmesi, bugüne indirgenmesi sonucu ulaşılan değerdir
NET KAR MARJI ORANI
işletmenin satışlarının vergi sonrası kara göre karlılığını ölçmektedir. Net Dönem Kari / Net
satışlar
Net İç Varlıklar
Merkez Bankası’nın net iç varlıkları (NİV), para tabanından ay sonu cari kurlar ile hesaplanan
Net Dış Varlıklar kalemi çıkartılarak hesaplanır. Para tabanı, Merkez Bankası emisyonu artı
bankacılık sektörünün Merkez Bankası nezdindeki TL mevduatları olarak tanımlanır. Merkez Bankası’nın net dış varlıkları ise, Bankanın net uluslararası rezervlerinin, orta vadeli döviz  kredilerinin (net) ve diğer net dış varlıkların toplamı olarak tanımlanır.
New Deal Yeni Düzen.
1929 dünya ekonomik krizinin etkisinden kurtulmak amacıyla ABD başkanlarından Franklin
Roosevelt’in seçim kampanyasında ortaya attığı ve 1933 yılında uygulamaya koyduğu, 1945’e  kadar süren önlemler paketi.
NIBOR
New York’daki en büyük 12 kredi kurumunun altı aylık faiz ortalaması (New York Interbank
Borrowing Offer Rate)
NICs (Newly Industrialized Countries)
Yeni sanayileşmekte olan ülkeler
Nihai mal
Üretim aşamalarından geçerek son biçimini almış ve doğrudan tüketime hazır bir hale gelmiş
mal
Nominal faiz
Bir üretim faktörünün getirisi açısından belli bir zaman süresinde sermaye birikimini
kullanmanın fiyatı olan faizin cari değeri
NOMİNAL FAİZ ORANI
Piyasada uygulanan cari faiz oranlarıdır. Fiyat hareketlerinden arındırılmadığından reel faiz
düzeyini göstermez.
Nominal Değer (Par Value)
Menkul değerlerin üzerinde yazılı olan değerdir. Bir hisse senedi başına sermayeden düşen
payı belirtir. İMKB, borsaya kote olmuş tüm senetlerin nominal değerlerini 1.000 lira olarak
kabul etmiştir. Fakat, kote olmayan şirketlerin genelinde de nominal değer 1.000 lira olarak
kullanılmasına karşın 500 lira veya 5.000 lira gibi nominal değerler de kullanılmaktadır.
Nominal fiyat
Tahvil ve hisse senedi gibi değerli kağıtların üstünde yazılı olan itibari değer
Nominal gelir
Gelirin para ile ifade edilen şekli. “Nakdi gelir” ya da “parasal gelir” olarak da ifade edilen bu
kavram gelirin satın alma gücünü içermez. Bu nedenle fiyatlar genel düzeyinin sürekli
yükselme gösterdiği ekonomilerde nominal gelirdeki artışlar gelirdeki gerçek artışları
yansıtmayacaktır. Gelirdeki gerçek değişmelerin hesaplanmasında reel gelir kavramından
yararlanılır.
Nominal ücret
Üretim faaliyetine katılan emek faktörünün, yarattığı maldan aldığı nakit para miktarı
Normal Emir
Küsüratsız şekilde tam olarak, önceden belirlenmiş işlem birimi ve katları halinde verilmiş olan emirlerdir
Normatif ekonomi
Basitleştirilmiş ekonomik ortamda bulunan bir ekonomik birimin ne yönde karar almasının
uygun olacağının belirlenmesi