Misafir Yazarlar
Neron (15 Aralık 37 – 9 Haziran 68)
Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus
Musevi kökenli Tarih Yazıcısı Titus Flavius Josephus (M.S 30/100)
Yahudilerin Savaşı adlı eserinde Yahudi – roma savaşından kısa bir özet…
66 yılında, Yunanlar ve Yahudiler arasında dinî gerilimlerden kaynaklanan Yahudi İsyanı baş gösterdi. Ve 67 yılında Nero, Vespasianus’u (oğlu Titus ile birlikte) düzeni sağlaması için Yahudiye eyaletine gönderdi. (Bu günkü Kudüs) Sonunda isyan 70 yılında Nero’nun ölümünden sonra bastırılabildi, bu sırada Vesapasian Neron’un Roma da yaşattığı acımasız katı yönetimin ardından Kuşatma sırasında senato tarafından İmparator seçildi ve romaya general gittiği kudüsten imparator olarak döndü. Josephus eserinde şuna yer vermekte, “Kuşatma sırasında Romalılar şehrin etrafına giriş çıkışları kapatmak için duvarlar yapmışlardı. Yahudilerin diretmesi üzerine Romalılar şehirdekileri öldürmekle tehdit edip ibadethanelerini yerle bir edeceklerini bildirdiklerini” anlatmakta. (Titus’un mabetleri yağmalaması ve 30 bin civarında yahudiyi Roma’ya köle getirilmesi olayı). (Daha sonra kolezyum için gereken meblağyı sağlayacak fonun bir kısmını karşılayan köle ticareti için)
Neron / Neron’dan sonra.
Neron’un iktidarlık döneminde Roma’daki Yaşattığı katı yönetimden dolayı Halk birçok kez isyan ve Taht’tan indirme girişiminde bulunmuştu, Hatta Senato bile Neron’a yönetim biçimindeki gaddarlığı ve tutumundan dolayı karşı çıkıyor ve Halkın senatoyu Destekleyeceğini bildikleri için Neron’un vatan hainliği ile suçlanıp Taht’tan inmesini sağlıyor.
Gaddar yönetimin ardında yatan bunaltıcı ve yorucu iktidar sorularının ardını roma pek düşünmez genelde sorun yaşandığı an içerisinde çözüme kavuşturulmak istenir ve bu sebepten ötürü roma hep iktidar çekişmeleri sırasında kanlı ve sorunlu çözümler ile baş başa kalır.
Gaius Iulius Vindex, İsyanı.
67 yılı sonları ya da 68 yılı başlarında, Galya’daki Gallia Lugdunensis eyaleti valisi Vindex Nero’nun vergi politikalarına karşı ayaklandı. vindex’in başlattığı ayaklanmaya destek olması için Hispanya’daki Galba’yı imparator olması için davet etti ve bunun üzerine Galba’yı imparator ilan etti (M.S:68). Virginius Rufus ayaklanmayı bastırmak için (Ms:68) Vesontio Yakınlarında Vindex’in yandaşları ile bir muharebeye girmiş ve Vindexi o savaşta ağır bozguna uğratmıştır. Bunun üzerine Vindex’in savaş sırasında yenilgiden dolayı intihar ettiği söylenir. (Cassius Dio’ya göre ise savaş sırasında öldürüldü.) Neron için şimdilik bir zafer sayılan bu olaylardan sonrası neron’un sonunu getirecek olaylara sahne olmaktadır. Ancak Neron, katı şekilde imparatorluğun kontrolünü askeri olarak sağlamayı denedi ve bir nebze zafer elde etmiş olsa bile, neron’un Roma’daki düşmanları eldeki fırsatı hemen kullanıldılar ve 68 yılı Haziran ayıyla birlikte senato Galba’yı imparator seçti. Bununla birlikte Neron halk düşmanı ilan edildi. (halkın da desteği doğrultusunda.)
Praetorian muhafızlara, kendisi de imparator olma hayalleri kuran praetorian prefect Nymphidius Sabinus tarafından Nero’ya ihanet etmeleri için rüşvet verildi. Praetorian muhafızlar Nero’yu tutukladılar ve sonradan aktarıldığına göre intihar etmeye zorladılar.
(Tarihçi Suetonius’a göre, Nero geride kalan arkadaşlarıyla beraber Roma’nın varoşlarında bulunan Via Salaria’ya kaçmıştı.) Her ne kadar kaçması konusunda uyarıldıysa da, Neron kalarak intihara hazırlandı. Anlatılanlara göre, praetorian muhafızlar onu tutuklamak için odaya girdiklerinde o çoktan sekreteri Epaphroditos’un yardımıyla kendini hançerlemişti. Bir Roma askeri figürü görmesi üzerine “sadakat budur” dediği anlatılır.
Artık Neron 9 haziran 68 de öldümüştür…
Ve Nero’nun ardılları ölümünün ardından iktidar mücadelesine girdiler. Galba, Otho ve Vitellius, Nero’un generali olan Vespasianus’un Yahudiye eyaletinden dönerek Roma’da düzeni sağlamasına kadar geçen sürede bir birleri ardınca kısa süreler için imparator oldular.
Nero’nun ölümünün ardından, Roma Dört İmparator Yılı olarak da bilinen bir iç savaş dönemine girmişti. Cassius Dio’nun anlattığına göre Neron’un ölmeden önce söylediği son sözünün şu olduğu geçmekte.
“Ey Jüpiter, içimde nasıl bir sanatçı yok oluyor!” (9 haziran 68)
Kolezyuma doğru…
MS.68’de Kolezyumun (ms.72) yapımı için gereken parayı ve işçiliği, Kudüs’deki Yahudi tapınaklarını yağmalayarak ve 30.000 kadar Yahudiyi Roma’ya Köle olarak getirten Vespasian’ın Oğlu Titus (vespasian’dan sonraki imparator) getirilen Yahudileri çalıştırmak için değil daha Fazla Para için Köle olarak satmıştı. Ayrıca babasının Kolezyumun bitişini görmediği için Kolezyumun inşaasını 1 yıl sonra tamamlanacak sözünü vermişti. Aslında Kolezyum tam olarak tamamlanmamıştı, vespasian’dan sonraya kalmıştı. çünkü Titus söz verdiği gibi 1 yıl sonra M.S 80 de resmi olarak Kolezyum açıldı, daha sonra birçok eklenti yapılarak tamamlandı. Neron’dan sonra Roma’da Vespasian 100 yıldan fazla sürecek olan eğlence yapısının temellerini atarak. Nero’nun yapmış olduğu gaddar yönetimin ve huzursuzluğun etkisini azaltmıştır.
Kolezyum için Gereken para ile beraber Getirilen 30.000 Yahudi’den hiçbiri yapının inşası için çalıştırılmadı. Köleler halk’dan vergileri arttırmadan para koparabilmek için satıldılar ve gereken masrafları da karşıladıkları hiç şüphesiz su götürmez bir gerçektir.
Kaynak: Titus Flavius Josephus, Yahudilerin Savaşı 8. kitap
Tacitus, Tarihler I./2
Suetonius, On İki Sezar’ın Hayatları, Nero’nun Hayatı /49
Cassius Dio, Roma Tarihi LXIII.29
