in

S-Ş | Ekonomi Sözlüğü

S

Sabit gelir
Maaş, ücret, kira gibi belli dönemlerde elde edilen, ekonomik göstergelerdeki değişmelerden
etkilenmeyen gelir

Sabit kur sistemi
*Bir ülke parasının yabancı ülke paraları karşısındaki değerinin hükümet tarafından
belirlendiği ve döviz piyasasındaki arz ve talep koşullarından bağımsız olarak sabit tutulduğu
döviz kuru sistemi
*Belirli bir ülkenin ulusal parasının, belli bir parite üzerinden konvertibl (Konvertibilte) bir
dövize bağlanarak değerinin ayarlanmasıdır.
*Ulusal bir paranın yabancı bir para veya paralardan oluşan bir sepet değerine sabitlendiği ve
bu değerin sürmesinin para otoritesi tarafından bazen açık bazen de zımni olarak garanti
edildiği sistemlerdir. Ulusal paranın değeri önceden belirlendiğinden o andaki arz talep
koşullarını yansıtmaz
Sabit Getirili Menkul Kıymetler
Alacaklılık hakkı sağlayan, belirli bir meblağı temsil eden, dönemsel gelir getiren, misli
nitelikte seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve yatırım aracı olarak kullanılan borçlanma
senetleridir. İhraç eden kuruluşların niteliğine göre kamu ve özel kuruluşlar.
Sabit miktarlı vergiler
Vergi tutarının matraha bakılmaksızın önceden saptanması
Saklama Hizmeti (Custodian Service)
Tahvil, bono, altın ve benzeri kıymetlerin sahip olan kişi veya kurum adına bir sözleşme
çerçevesinde saklanması hizmetidir (safe keeping). Türkiye’de menkul kıymetlere yönelik
olarak müşteri bazında bu tür bir hizmet “Takasbank” tarafından verilmektedir.
Saklama Kuruluşu
Müşterisi adına menkul kıymetleri saklamaya yetkili kurum ve kuruluşlardır.
Samurai Bonds
Yabancılar tarafından, Japonya’da, Japon Yeni üzerinden yapılan menkul kıymet ihraçlarıdır.
Çoğunlukla 5 yıl ve üzeri vadede yapılan ihraçlardır. İlk ihraç 1970 yılında Asya Kalkınma
Bankası tarafından yapılmıştır.
Sanayi Endüstri;
insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılamak üzere hammaddeleri mamul mal haline getirmeye
yönelik üretim faaliyetleri ve bu üretimde kullanılan araçların bütünü. Dar anlamda
imalatçılığı, geniş anlamda da müteşebbis tarafından kurulan kara yönelik mal ve hizmet
üretimini ifade eder. Doğal araçlar, emek, sermaye ve yönetim, endüstriyi meydana getiren
başlıca unsurlardır. Doğal araçlar; doğada bulunan hammaddeler, imal işlerinde kullanılacak
enerjiyi elde etmek için başvurulan kömür, petrol, gaz, atom ve su gibi doğal zenginliklerdir.
Sanayi Devrimi
1750-1850 yılları arasında İngiltere’yi tarım toplumundan sanayi toplumuna çeviren radikal
değişikliği tanımlamak için Friedrich Engels (1820-1895) ve Arnold Toynbee tarafından
kullanılan terim. Birinci Sanayi Devrimi, dokuma tezgahları, buhar makineleri, demir çelik
sanayiindeki gelişmeler ve kok kömürünün kullanılmasıyla başlamıştır
Sanayileşme

Bir toplumdaki ekonomik faaliyetlerin ağırlığının sanayi kesimine kayması; iş bölümü ve
uzmanlaşmış iş gücüyle geniş bir pazara hem üretim hem tüketim mallarının sunulması ve
buna bağlı olarak da büyük ölçekli üretim ve makine kullanımıyla ortaya çıkan teknolojik
gelişme süreci ve bu sürece eşlik eden hızlı kentleşme
SAPTA (South Asean Preferential Trade Area)
Güney Asya Tercihli Ticaret Bölgesi
Satın alma gücü
Belli bir miktar para ile satın alınabilen mal miktarının ölçüsü
Satın Alma Gücü Paritesi (SGP)
Ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını ortadan kaldıran para birimi dönüştürme
oranıdır. Eldeki toplu bir para parite oranı ile farklı bir para birimine dönüştürüldüğünde, tüm
ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler satın alınabilir. SGP ülkeler arasındaki fiyat
farklılıklarını yok ederek, ulusal para birimlerini birbirlerini dönüştüren orandır
Satış (Ask, Offer)
Piyasa katılımcılarının, piyasada işlem gören değerleri (döviz, menkul kıymet gibi) satmaya
istekli oldukları fiyattır
Satış karteli
Firmaların hukuki varlıklarını korumak koşuluyla ürettikleri malların satış koşullarında birlik
sağlamak üzere birleşmeleri
Satış Bedeli Yöntemi
İthal eşyasının Gümrük kıymetinin fiilen ödenen kıymet esas alınarak belirlenmesidir. Yani
Türkiye’ye ihraç amacıyla yapılan satış sırasında ortaya çıkan ve ithal eşyası ile ilgili olan
tüm unsurların kıymetlerini de kapsayan gerçekte ödenen veya ödenecek fiyattır
Satış vergisi
Harcamalar üzerinden alınan bir dolaylı vergi türü. Genel satış vergileri ve özel satış vergileri
olmak üzere ikiye ayrılır. Genel satış vergileri, çeşitli üretim aşamalarında malların el
değiştirmesi sırasında alınan vergilerdir. Özel satış vergileri belirli bir malı genellikle tüketim
aşamasında vergileyen bir vergi türüdür.
Savaş ekonomisi
Savaş dönemlerinde tüm ekonomik kaynakların savaşın gerektirdiği malların üretimine tahsis
edildiği, üretim, bölüşüm ve tüketim kararlarının, fiyat belirlenmesinin tamamen veya büyük
ölçüde devlet denetimine alındığı ekonomik düzen
Say Kanunu
“Her arz kendi talebini yaratır” cümlesiyle ifade edilen kanun. “Mahreçler Kanunu” olarak da
bilinir. Buna göre serbest bir ekonomide talep yetersizliğinden veya aşırı üretimden dolayı
yaygın bir istek dışı işsizliğin ortaya çıkması mümkün değildir. Bir mal üretildiği zaman
sadece bir arz yapılmış olmamakta, aynı zamanda üretilen mal miktarı kadar da bir talep
yaratılmış olmaktadır. Her arz kendi talebini yaratacağına göre ekonomide toplam talep daima toplam arza eşit olacak, elde satılmayan mal fazlası kalmayacaktır.

Schengen Anlaşması

Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Fransa ve Almanya’nın imzaladığı gümrük anlaşması. Buna
göre sınırların açılması kabul edilmiş, pasaport uygulaması kaldırılmıştır. Schengen,
Lüksemburg’da Fransa sınırına yakın bir kasabadır.
SDR (Special Drawing Right) Özel Çekme Hakkı.
IMF’nin kullandığı para birimidir. Dünya likidite ihtiyacına cevap vermek üzere otomatik bir
çekme hakkı olarak oluşturulmuştur. “Kağıt altın” da denir. Kağıt üzerinde yaratılan ve
karşılığı olmayan bir ödeme aracıdır.
Seferberlik
Ekonomik imkanları harekete geçirme
Sektör
Bir ekonominin ortak ve birleştirilebilen niteliklere sahip ve diğer faaliyetlerden yalıtılarak
incelenebilen bölümü. Ekonomik faaliyetlerin (tarım, sanayi, hizmet) ve faaliyette bulunan
kişilerin (kamu, özel) niteliğine göre bölümleme yapılabilmektedir.
Sendika
Çalışma şartlarını ve çalışanların ekonomik koşullarını düzeltmek için oluşturulan işçi
kuruluşu. Tarih boyunca iki türde sendika olmuştur. Bunlardan biri; yatay sendikalar ya da
zanaat sendikaları olarak bilinir.
Sendikacılık
Sendikaları toplum düzeninin çekirdekleri sayan ve sendikaların siyasal partilerden bütünüyle
bağımsız olmaları gerektiğini savunan doktrin. Sendikacılık İngiltere’de sanayi devriminden
de önceki yıllarda, 18. yüzyılda gelişmeye başlamıştır. Bunlar hastalık ve yaşlılığa karşı ortak
sigorta sağlamışlar, işverenle ücret ve iş koşulları üzerinde pazarlık yapmışlardır. Ancak o
sıralarda sendikalar halk düzenine karşı radikal bir tehdit olarak görüldüklerinden düşmanlıkla
karşılanmıştır. 1869 Kraliyet Komisyonu’ndan ve 1871 Sendika Kanunu’nun kabulünden
sonra sendikacılık, sanayi işçilerinin büyük bir çoğunluğunu çekmeye başlamıştır. Bu arada
kanuni bir pazarlık aracı olarak grev kabul edilmiştir.
Sendikalizm
Genel grev yoluyla üretim araçlarını işçi birliklerine devretmeye çalışan görüş. Bir ulusun
hayatında sendikaların rol oynamasını amaç edinir. Sanayinin doğrudan eylemle işçiler
tarafından denetimini sağlamaya çalışır. Çalışan toplulukların birliğini esas tutar. Kapitalizme
karşı olmakla birlikte devleti yıkmayı hedef tutmaması bakımından sosyalizmden ayrılır.
Devletin endüstriyi kontrol altında tutması bu sistemin görüşüne aykırıdır.
Senyoraj “Beylik Hakkı” (Seniorage)
Para basma yetkisini elinde tutan kurumun, bu yetkisi dolayısıyla para basarak elde ettiği reel gelirdir. Para stoğundaki değişimin fiyatlar genel seviyesine oranı ile ifade edilir. Enflasyonun sadece para miktarındaki artışından kaynaklanması durumunda, senyoraj ve enflasyon vergisi birbirine eşit olur.
Serbest bölge (liman)

*Bir ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla birlikte gümrük sınırları dışında kalan, ticari ve
sınai etkinliklerin ev sahibi ülkenin diğer bölgelerine oranla daha fazla teşvik edildiği yöredir.
Bu alan bir limanda ya da havaalanı yakınlarında bulunur. Etrafı tel örgü ve duvarlarla
çevrilidir. Bu alanda, depolar, montaj atölyeleri, fabrikalar, yükleme-boşaltma araçları,
haberleşme, enerji, ulaşım gibi gerekli donanımlar yer alır. Ayrıca banka şubeleri, gemi
sigorta acenteleri ile bölge, ülke içinde ülke görünümü alır. Serbest bölgeler, hükümetler ya
da hakkın devredildiği gerçek veya tüzel kişilerce yönetilir. Burada çalışan işçiler ve diğer
personel pasaport benzeri bir belge ile bölgeye girip çıkarlar. Çalışanlar gümrük kontrolundan
geçerler ve aranırlar. Bölgede görevlilerin dışındakilere ikamet izni verilmez.
* Ulusal gümrük sınırı dışında bırakılmış özel idari statüye bağlı yerlerdir. Vergi kanunları ile
mali yükümlülükler buralarda tamamen veya kısmen uygulanmayabilir
* Bir ülkenin ulusal sınırları içinde bulunmakla birlikte, gümrük sınırları dışında kalan ve özel
idari statüye bağlı yerlerdir.
Serbest dalgalanma (Free float)
Serbest dalgalanan kur sisteminde ülke parasının değeri piyasa tarafından belirlenmektedir.
Döviz piyasasına yapılan müdahaleler, kurların istenilen düzeyde oluşmasını sağlamak yerine, bu piyasadaki gereksiz dalgalanmaları önlemek ve değişimleri daha ılımlı hale getirmek için yapılmaktadır. Bu sistemde para politikası, daha etkin hale gelmekte ve ülkenin tutması gereken uluslararası rezerv miktarı azalmaktadır. Serbest dalgalanan döviz kuru sisteminden kaynaklanan olumsuzluk ise, dış ekonomik ilişkilerde belirsizlikleri ve riskleri artırması nedeniyle kaynak dağılımını olumsuz etkilemesidir.
Serbest Döviz
Konvertibl ulusal para. Yurtiçinde başka ulusal paralara tahvili serbest olup, yurtdışına
transferlerine çeşitli sınırlar konmuş olabilir.
Serbest Dolaşım
Malları hedef noktaya taşınacakları aracın yanına getirmek için ekstra ücret
alınmayacağını,bunun daha önce belirtilen fiyata dahil olduğunu belirten ücretlendirme
terimidir.
Serbest Dolaşımda Bulunan Eşya
Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara ait hükümler saklı kalmak kaydıyla, serbest
dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak Türkiye Gümrük Bölgesine giren eşya ile üretiminde
kullanılan girdilerin yerli olup olmadığına bakılmaksızın,18 ve 19 uncu madde hükümlerine
göre Türk menşeli sayılan eşyayı ifade eder.
Serbest Giriş
Malların taşındığı aracı kiralayan kişinin, malların yükleme ve boşaltma ücretlerinden
sorumlu olduğunu belirten ücretlendirme terimidir.
Serbest mal
Üretimleri için özel bir çaba ve faaliyet gösterilmeyen mallar
Serbest Liman
*Malların yasal olarak gümrük vergisi ödenmeden getirilebileceği alanlardır.
*Gümrük sınırı dışında sayılan ve belli ölçülerde gümrükçe denetlenen limana denir.

Serbest piyasa ekonomisi

Ekonomik faaliyetlerin tam rekabet şartları içinde serbestçe yapılabildiği, ekonomik
sorunların çözümünün devletin ekonomiye müdahalesiyle değil fiyat mekanizması aracılığı ile
gerçekleştirildiği ekonomi. Arz ve talebin temel belirleyici olarak kabul edildiği bu tür
ekonomilerde fiyat mekanizmasının iyi işlemesi zorunludur.
Serbest ticaret
*Malların ülkeler arasında serbestçe değişimi; gümrüklerle engellenmeyen ticaret.
Uluslararası bir ticaret sistemidir. Bu sistemde malların gidiş gelişi hiç bir gümrük barajı
tarafından engellenmez. Bu sistemin uygulandığı bir ülkede yerli ve yabancı mallar fark
gözetilmeksizin birbiriyle rekabet eder. Sistem 18. yüzyılda İngiltere’de doğmuştur. Prensip
ilk kez Adam Smith tarafından “Ulusların Zenginliği” (Wealth of Nations – 1776) adlı
eserinde ortaya atılmış ve yine ilk kez 1846’da İngiltere’de uygulanmıştır.
*Bir ülkenin hükümeti tarafından belirlenen, yasaklanmamış olan malların gümrüksüz olarak
sokulabileceği limandır.Mallar bu bölge içinde depolanabilir,sergilenebilir veya üretim için
kullanılabilir ve gümrük vergisi ödenmeden tekrar ihraç edilebilir.Bu mallardan gümrük
vergisi alınması, ancak malların bu bölgeden, gümrük vergisi alınan başka bir bölgeye
nakledilmesi ile olur.
Sermaye Anamal, anapara, kapital;
*Bir teşebbüsün kuruluşunu ve faaliyete geçmesini sağlamak amacıyla öz kaynak olarak
konulan ya da taahhüt edilen para veya mal şeklindeki kıymet; mübadele yoluyla gelir
sağlamaya tahsis edilen servet; klasik ekonomide gelir elde edebilmek için işletilebilecek her
türlü mal ve para; Marksist kuramda artık değer yaratmak için kullanılan üretim araçları ve
para. Sermaye sahibine kira, faiz, kar şekillerinde gelir getirir. Bankada parası olanlar, hisse
senedi, tahvil sahipleri, ev tarla çiftlik sahipleri birer sermayedardır.
*Üretimde kullanılan ve kendileri de üretilmiş olan mal ve değerlerdir.
Sermaye piyasası
*Uzun vadeli kredi talepleri ile uzun vadeli kredi arzlarının karşılaştığı piyasalar
*Genellikle uzun vadeli fon ihtiyaçlarının karşılandığı ve Hazine tarafından kontrol edilen
piyasadır
*Bir yıldan uzun vadeli yatırım araçlarının ihraç edildiği ve işlem gördüğü piyasalardır.
Sermaye Artırımı
Yeni hisse senedi ihraç edilerek mevcut ödenmiş / çıkarılmış sermayenin artırılmasıdır.
Sert kredi
Dış yardım alan bir ülkenin, borcunu konvertibl bir parayla ödemesi koşulunu içeren kredi
Servet vergileri
Gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zamanda sahip oldukları her çeşit menkul ve gayrimenkuller
ile paralardan oluşan iktisadi değerleri üstünden alınan vasıtasız vergi
Sevk Öncesi Finansman
“İthalatçıdan siparişi alan ihracatçının, ihraç malı üretmek, satın almak veya göndermek için
ihtiyaç duyduğu, işletme sermayesi özelliğinde olan bir finans türü. ”

Sevk Sonrası Finansman
“Malların sevkiyle, ihraç bedellerinin tahsili arasındaki döneme ilişkin bir ihracat finansmanı
türü. ”
Sevk Vesaiki
“Fatura, konşimento, koli listesi, menşe şehadetnamesi A – TR Belgesi, sigorta poliçesi gibi
vesaiki kapsayan ve ihracatçının bankası tarafından, şubesine veya ithalatçının ülkesindeki
aracı bankaya gönderilip, sözkonusu bankanın ithalatçı poliçeyi ödediği”
Sevkiyat
Malların ihracatçıdan bir acentaya getirilmesi işlemidir.Acentanın malları ihracatçı adına
satması ön koşuldur.Acenta malları satana kadar mallar ihracatçının ismiyle işlem
görür.Acenta sattığı mallar üzerinden komisyon alır.
Sherman Anti-Tröst Kanunu
ABD’de onaylanan ve ekonomik tekelciliği ortadan kaldıran yasadır. 1800’lü yıllarda bazı
gruplar, pazarları kontrol altına almaya, malların fiyatlarını da kendi isteklerine göre
düzenlemeye çalışmışlardır. Tröst haline gelen bu gruplar, çalıştırdıkları kimselere de çok az
ücret ödemişlerdir. Çünkü sanayi alanında işçilerin çalışabilecekleri başka bir alan olmamıştır.
Tröstlerin bu tekelciliği de 1890’da kabul edilen ve tekelle sonuçlanacak her tür ticari
birleşmeyi yasaklayan Sherman yasası ile ortadan kaldırılmıştır.
Sınai Endeks
Ulusal Pazar’da işlem gören ve sadece sanayi sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
Sınıf
Toplumsal üretim sistemindeki yerlerine, üretim araçlarıyla ilişkilerine, emeğin toplumsal
örgütlenişindeki rollerine ve dolayısıyla da sahip oldukları toplumsal zenginlikten ne yoldan
pay aldıklarına, aldıkları payın miktarına göre birbirlerinden farklılıklar gösteren insan
grupları
Sınıf mücadelesi
Üretim sürecine emeği ile aktif olarak katılan fakat üretim araçlarının mülkiyetine sahip
olamayan sınıf ile üretim araçlarının mülkiyetini elinde bulunduran sınıf arasındaki mücadele;
sömüren ve sömürülen mücadelesi
Sınır ticareti
Komşu ülkeler arasında özel anlaşmalara dayanılarak yapılan ve her iki ülkenin sınıra yakın
yerleşim bölgelerini kapsamına alan ticaret türü. Normal dış ticaret işlemleri, sınır ticaretinde
büyük ölçüde azaltılır ve taşıma giderlerinden tasarruf edilir. İlkeleri sınır ticaretine yönelten
etkenler, yüksek taşıma giderlerinden kaçınma isteği ve bu yolla gerçekleşecek ticaret
potansiyelinin önemidir.
Singer-Prebisch Tezi
Dış ticaret hadlerinin uzun dönemde az gelişmiş ülkelerin aleyhine döndüğünü ileri süren
görüş. Alman iktisatçı Hans Singer ve Arjantinli iktisatçı Raoul Prebisch’in 1945’de geliştirdiği ortak tezidir.
Sirküler
(1) bir kuruluş veya ticari işletmeyi temsil eden şahsın ya da şahısların imza örneklerini veya
imza yetkilerini gösteren resmi belge, (2) yüksek bir makamın alt makamlara gönderdiği
direktif niteliğindeki yazılı genelge, tamim, (3) adreslere postalanan, elde dağıtılan, ambalaj
içine konan basılı ilan
Sipariş Ticari
Bir malın satın alınması amacıyla ısmarlanması.
Siparişle Ödeme
Alıcının malın siparişini vermesiyle birlikte ödemeyi yapmasıdır.
Smithsonian Anlaşması
1971 sonunda para değerini saptamak amacıyla yapılan girişim. Washington’un Smithsonian
Enstitüsü’nde toplanan konferans, sabit para değerini saptamak için çalışmalar yapmıştır.
Soğurma
Dış ticaret dengesinin oluşabilmesi için iç üretimin harcamaları karşılayabilmesi. Üretim fazla
harcamalar az olursa dış ticarette fazlalık, harcamalar çok üretim az olursa açık oluşur.
Son Kredi Mercii (Lender of Last Resort)
Merkez bankalarının, para otoritesi olma sıfatları ve finansal istikrarı sağlama yükümlülükleri
nedeniyle, sistemde ortaya çıkan fon açıklarının piyasadan karşılanamaması halinde, son
başvuru mercii merkez bankasına başvurup, bu ad altında düzenlenmiş imkanlardan
faydalanmasını ifade eden bir kavramdır.
Sosyal planlama
Bir ülkenin beşeri alt yapısını oluşturan insan gücünün ve insan gücünün oluşturduğu
toplumsal yapının ekonomik kalkınmayı destekleyecek biçimde gelişmesi için uygulanması
gereken sosyal, ekonomik ve siyasal politikaların ve yapılması gerekli düzenlemelerin
planlanması
Sosyal fayda
Belirli bir ekonomik karar sonucu bütün toplumun refahında meydana gelen artış. Sosyal
fayda, devlet tarafından alınan bir karar sonucu toplumun tümüne yönelik olarak üretilen mal
ve hizmetlerin tamamını kapsar. Bu kavram sadece devlet tarafından alınan kararların tüm
topluma etkisini değil aynı zamanda bazı kişiler tarafından alınan kararların ya da yürütülen
ekonomik faaliyetlerin sonucunda toplumsal refahta meydana gelen artışları da ifade eder. Bir kişinin eğitim görmesinden sadece kendisinin değil tüm toplumun fayda sağlaması gibi.
Sosyal refah
Yoksullara yapılan organize yardımı tanımlayan kavram. İlk kez 1601 yılında İngiltere«de
yoksullara yardım programı hazırlanmıştır. Ancak sağlığı yerinde olanların çalışması,
çocukların belirli bir çıraklık döneminden geçirilmesi de zorunlu hale getirilmiştir. Sadece
yoksulları değil, tüm halkı kapsayan sosyal güvenlik programı, ilk kez 1880«lerde
Almanya«da işçilere sağlık sigortası yapılmasıyla başlamıştır.

Sosyal sınıf
Üretici araçlara sahip olup olmama, üretici güçler üzerinde denetim gücü bulunup
bulunmama, toplumsal iş bölümü düzeninde aldıkları yere ve toplumsal zenginliğin
bölüşümüyle yönetiminde söz sahibi olup olmamalarına göre birbirlerinden ayrılan geniş
insan kümeleri
Sosyalist ekonomi
Ekonomik alanda ferdin kontrolu yerine toplumun kontrolunu esas tutan sistem. Servetin
toplumun elinde olmasını, toplumun işlerinin herkes tarafından bölüşülmesini amaç edinir.
Bireyciliğe karşıdır.
Sosyalizm
Ekonomik alanda ferdin kontrolu yerine toplumun kontrolunu esas tutar. Ekonomik
faaliyetlerin bir bütün olarak, özellikle toplum yararına planlandığı ve denetlendiği bir toplum
şeklidir. Servetin toplum elinde olmasını, toplum işlerinin herkes tarafından bölüşülmesini
amaç edinir. Bireyciliğe karşıdır. Bu doktrini sistematik hale getiren, Charles Fournier
olmuştur.
Soyguncu baronlar
ABD’de 20. yüzyılın başlarında piyasadaki boşluklardan yararlanan, kapitalizmi acımasızca
uygulayıp rekabet koşullarını ortadan kaldıran, bu yollarla büyük servet sahibi olmuş iş
adamları
STOK DEVİR HIZI
Stokların yıl içinde kaç kez satışlara dönüştürüldüğünü göstermektedir. Devir hızının yüksek
olması işletmenin daha fazla kar etmesine olanak sağlamaktadır. satışların Maliyeti / (D.Başı
Stok-D.Sonu Stok)/2
Spot İşlemler
Belirlenen bir vadeye sabit bir factoring ücreti uygulanarak kullandırılan ön ödemeli
işlemlerdir. Temlik alınan alacak tutarının veya tahsile alınan ödeme vasıtalarının belli bir
yüzdesi müşteriye finansman olarak kullandırılır.
Spot Valör
Mali piyasalarda gerçekleştirilen bir işleme bağlı ödemelerin işlemin yapıldığı günü takip
eden iki iş günü sonrasında gerçekleştirilmesidir.Spot valörle yapılan bir işlem, örneğin
Pazartesi günü gerçekleşmiş ise ödemeler Çarşamba günü yapılmaktadır. Diğer bir deyişle
spot valör, paranın kullanıma hazır olacağı tarihi ifade eder. İşlem tarihi ile kullanım tarihi
arasındaki fark, mesajların hazırlanması, kontrollerin yapılması, fonların temini gibi
işlemlerin belli bir zaman gerektirmesindendir.
Spekülasyon
*Vurgunculuk; satın alınan malların ya da değerli kağıtların aşırı karla başka kişilere ya da
kurumlara satılması; piyasanın yükseleceği umuduyla mal almak, depolamak, borsalarda
fiyatlardan meydana gelebilecek farkları değerlendirebilmek için yapılan alışveriş. Bu
faaliyetler kriz dönemlerinde yoğunlaşır. “Değer düşüklüğü” üzerine ve “değer yükselişi”
üzerine olmak üzere iki türlü yapılır;

*Bireyin gelecekle ilgili beklentileri doğrultusunda fiyat ya da döviz kurundaki değişmelerden
bir gelir elde etmek amacıyla yapılan işlemdir.
*İleride ortaya çıkabilecek fiyat dalgalanmalarından yararlanarak kazanç sağlamaktır
Spekülatör
Gelecekteki fiyat değişikliklerini tahmin etmeye çalışan ve kar elde etme amacıyla tahminler
ve beklentiler üzerine işlem yapan kimse
Spesifik vergi
Verginin hesaplanmasında vergi oranının uygulanacağı matrahın sayı, adet, metre, metreküp,
kilo, litre vs gibi fiziki ölçüler üzerinden hesaplanacağı vergi türü. Günümüzde spesifik
vergilerin sayısı giderek azalmaktadır. Motorlu kara taşıtları vergisi, bir spesifik vergi
örneğidir. Spesifik vergilerin en ilginç örneklerinden biri 1926 yılına kadar Fransa’da
yürürlükte olan kapı ve pencere vergisi olmuştur. Bu verginin matrahı binanın kapı ve pencere sayısıdır.
Stagflasyon
Ekonomik durgunluk içinde fiyat artışı; durgunluk içinde enflasyon; yüksek işsizlik oranı ile
yüksek enflasyon oranının bir arada bulunduğu ekonomi; üretimde durgunluk ve artan
işsizlikle birlikte fiyatların yükseldiği durum, resesyon ve depresyon dönemlerinde durgunluk
ve gerileme. Düşük fiyat düzeyleriyle seyreder. Normalde ekonomi durgunluğa girdiğinde
fiyat artışlarının hız kesmesi ve enflasyonun gerilemesi gerekir.
STRIP (Separate Trading of Registered Interest and Principal of Securities):
Kuponlu bir menkul kıymetin anaparası ve kuponlarının ayrı ayrı işlem görebilmesi amacı ile
ayrıştırılmasını ifade eder. Amaç, özellikle uzun vadeli kuponlu ihraçların yatırımcı açısından
kullanım alanını genişletmek ve bu tür ihraçların talebini artırmaktır. T.C. Hazinesi tarafından
bu amaçla bazı değişken faizli kuponlu ihraçların anapara ve kuponları ayrıştırılmıştır.
Standart Değişim Sistemi
Hariçte işlemi kapsamında yurt dışına gönderilen eşya karşığılında geri getirilen eşyanın aynı
tarife numarası, aynı ticari kalite ve aynıi teknik karakterde olması halinde gümrük vergileri
alınmamasıdır.
Standart Endüstriyel Kodlama
Uluslar arası Anlaşmalara göre ürünlere verilen standart kodlar. Bu sayede ürünün sınıfı ve
alanı belli olur.
Stand By Düzenlemeleri
Kredi işlemlerinde kullanılan bir terimdir. Stand by, dış ödeme güçlüğü çeken ve IMF’ ye üye
olan ülkelere, uygulanacak istikrar programları çerçevesinde belirlenmiş bir takvime göre
kaynak aktarmak amacıyla IMF ile üye ülke arasında imzalanan sözleşmedir.
Sünger proje
Bu proje, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından gelişmekte olan ülkelerdeki istihdam
sorununun çözümü için ortaya atılmıştır. İnsan gücünü devreden çıkaran yatırımlar yerine
döviz harcaması gerektirmeden, emek-yoğun üretim alanlarına yatırım yapılmasını esas tutar.Böylece işsizliğin bu yatırımlarla sünger gibi emilmesi öngürülür.

Sürdürme Teminatı

Borsa tarafından belirlenen ve başlangıç teminatının, vadeli işlemler piyasasındaki olumsuz
fiyat değişmeleri sonucu oluşan zarar dolayısıyla, ineceği asgari teminat seviyesini gösteren
tutardır.
Sürekli Denetleme
Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi ortaklıkların, mevzuat ve genel kabul görmüş denetim ve
muhasebe esas ve ilkelerine uygunluk yönünden, defter, kayıt ve belgelerinin her yıl
denetlenmesidir.
Süre (Duration)
Sabit getirili, kupon ödemeli bir menkul kıymetin, anapara ve kupon ödemelerinin net
bugünkü değerlerinin, kupon ödeme dönemleri ile ağırlıklandırılarak bulunan vadesidir.
İskontolu, kupon ödemesi olmayan kıymetlerde, duration, kıymetin vadeye kalan süresine
eşittir. Risk ölçümü açısından, menkul kıymetin piyasa faizine olan duyarlılığını ölçer. Düşük
kupon ödemeli, uzun vadeli kıymetlerin süresi (duration) daha uzun, diğer bir deyişle, faiz
riski daha fazladır. Farklı vade ve kuponlu yatırım araçları ile bu tür mali araçlardan oluşan
portföylerin birbirlerine göre hangi oranda faiz riski ile karşı karşıya olduklarının
karşılaştırılmasında kullanılır. Efektif vade olarak da adlandırılır.
Sürüngen kur sistemi
İlkelerin döviz kurlarında gerekli olduğu hallerde sürekli olarak ve küçük ölçüde ayarlamalar
yapabildikleri döviz kuru sistemi. En önemli özelliği, yapılacak kur değişikliğinin üst sınırının
önceden belirlenmiş bir süre içinde gerçekleşmesidir. Temel amaç, döviz kurlarında büyük
oranlı değişikliklerin yol açabileceği spekülatif sermaye hareketlerinin önlenmesidir. Bir
başka amaç ise ülkelerin ödemeler bilançolarındaki geçici dengesizliklerin giderilmesini
sağlamaktır.
Standardizasyon Standart hale getirme,
Kitlesel üretimde ürünlerin isteklere uygun olarak tek bir biçime sokulması; bir malı piyasada
satılabilecek belirli niteliklere uydurma; bir işin yapılması için izlenecek yöntemleri
belirleme. ISO (International Standard Organization) ise şöyle bir tanımlama yapar: “Belirli
bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere, bütün ilgili tarafların yardım ve
işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemi’
Standby anlaşması
Günümüzde uluslararası kredi işlemlerinde kullanılır. Her an verilebilecek kredileri niteler.
En belirgin uygulaması uluslararası para fonu (IMF) bünyesinde görülür. Kuruluşta ilgili
üyeler için üzerinde anlaşmaya varılan belirli süreler dahilinde ve belli miktara kadar söz
konusu olan kullanılabilir fonları ifade eder. Bu anlaşmalar genelde bir yıl sürelidir.
Standby kredisi
IMF’in bir istikrar programı uygulamakta olan bir ülkeye bu programı desteklemek için
verdiği kredi
Standart Endüstriyel Kodlama
Uluslar arası Anlaşmalara göre ürünlere verilen standart kodlar. Bu sayede ürünün sınıfı ve alanı belli olur.
Stok
Sürekli ya da geçici olarak belli bir zaman boyutuna sahip olmayan ekonomik bir varlık
kütlesi
Sübvansiyon
Bazı malların üreticilerine hükümet tarafından yapılan destek amaçlı ödeme
Swap
İki ülkenin merkez bankaları aracılığıyla birbirlerinin karşılıklı olarak ulusal paralarını kabul
etmeleri

Ş

Şartlı Muafiyet Sistemi
Serbest dolaşımda olmayan eşya, işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmasından sonra
Türkiye Gümrük Bölgesinden yeniden ihraç edilmesi amacıyla, gümrük vergileri ve ticaret
politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve vergileri teminata bağlanmak suretiyle, dahilde
işleme rejimi kapsamında geçici olarak ithal edilebilir. Eşyanın işlem görmüş ürünler şeklinde
ihracı halinde, teminat iade olunur. Eşyanın bu şekilde dahilde işleme rejiminden
yararlanmasına şartlı muafiyet sistemi denir.
Şeker Yasası
İngiltere«nin Amerika«daki kolonilere Fransa ve Hollanda Batı Hint Adaları«ndan kaçak
olarak şeker ve melas getirilmesini önlemek ve kolonilerden sağladığı gelirleri artırmak
amacıyla 1764«te çıkardığı yasadır. Bir etkisi kalmamış olan 1733 tarihli Melas Yasası«nı
canlandırmayı amaçlayan yasa, şeker ve melasa konan gümrük vergilerinin sıkı biçimde
uygulanmasını öngörmüştür. Ancak yasa, kolonilerde büyük bir tepkiye neden olmuştur.
Şimdiki mallar
Yaşanan dönem içinde varolan, insanların ihtiyaçlarını tatmin için emre hazır halde tutulan
bütün mallar
Şirket
Ticari faaliyette bulunulan kuruluş. “Adi” ve “ticaret” olmak üzere iki gruba ayrılır. Adi
şirketler iki veya daha fazla sayıda kişinin ortak bir amaç için mal ve emeklerini birleştirmeyi
kabul ettikleri kuruluşlardır. Yasal olarak belirlenmiş bir kuruluş şekli yoktur. Ticaret
Kanunu«nda tanımlanan şirket özelliklerini taşımaz. Dolayısıyla yasayla belirlenmiş bir
biçimi yoktur. Kuruluş yazılı olarak noterde onaylatılabileceği gibi sözlü anlaşmayla da
kurulabilir.

What do you think?

0 Beğeni
Upvote Downvote
Kahverengi Yazar

Written by Yakup Udül

Keyifli okumalar..

Bir cevap yazın