Mustafa Doğan
İlk yazı serimde sizlere; Estonya, Polonya ve Portekiz gibi Avrupa ülkelerinin, Singapur ve Japonya gibi Asya ülkelerinin ilham aldığı , üst üste PISA(Programme for International Student Assessment-Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) dereceleriyle dünyaya kendini kanıtlamış olan ve çoğumuzun hakkında sadece “iyi” diye yorum yapabildiğimiz Finlandiya eğitim sisteminin başarısında yatan 4 temel etkeni açarak sizleri bilgilendirmeye çalışacağım.
Bu dört temel etkeni sıralamadan önce sizlere PISA projesi hakkında biraz bilgi vermek isterim. PISA; yukarıda açılımını yaptığım gibi “Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı” adında, ülkedeki 15 yaş grubu öğrencilere matematik, fen bilimleri ve okuma becerisi alanlarında uygulanan, öğrendiklerini gerçek hayatla ilişkilendirme ve karşılaştığı sorunları çözme becerilerinin ölçüld üğü bir test programıdır. Her 3 senede yapılan bu test ilk kez 2000 senesinde uygulanmış ve Türkiye 2003 yılından itibaren uygulamalara katılmıştır.
Bahsettiğim dört etken aşağıdaki gibi olmakla birlikte “Öğretmen yetiştirme programı” başlığını bu yazıda, diğer başlıkları ayrı yazılarda ele alacağım.
1-Öğretmen yetiştirme programı
2-Okul yaşamı
3-Öğretmenlik mesleğine bakış
4-Öğretmen olduktan sonra sürdürülen eğitimler
1-Öğretmen yetiştirme programı
Finlandiya’nın başarısında yatan temel nedenlerin başını öğretmen yetiştirme programı çeker. Motivasyonu yüksek, öğretmenlik mesleğine uygun adayların seçildiği bu sistem ilk başta ÖSS, YGS vb. bir sınavın uygulanmasından sonra üç aşamada son bulur. Bu üç aşama kitap sınavı, mülakat ve örnek ders anlatımından (veya bir grup tartışması yönetimi) oluşur. Kitap sınavında öğrencilerin yorumlama, ilgili ve ilgisiz bilgiyi ayırt etme, sentezleme yetenekleri ölçülür. Mülakatta ise öğrencinin karakteristiğinin, öğrenme ve geliştirme kapasitesinin programa uygunluğuna bakılır. Son aşamada örnek bir ders anlatımı yapan öğrencinin sosyal ilişki, düşüncelerini aktarma ve yönetim yeteneği ölçülür. Bu aşamaların sonunda öğrencilerin yaklaşık %10 u programa kabul edilir.
Öğrenciler lisans süresi boyunca dört seneye yayılmış uygulama dersleriyle desteklenen bir eğitimden geçerler. Öğretmen yetiştiren kurumlar kendi uygulama okuluna sahiptir ve bu okullar eğitimin verildiği yerlere yakın inşa edilmiştir. Ayrıca Finlandiya’da öğretmen olmak için lisans programını bitirmek yeterli olmamaktadır. Sınıf öğretmenleri eğitim bilimlerinden, branş öğretmenleri ise kendi branşı ile ilgili tezli-yüksek lisans derecesine sahip olmak zorundadır. Buradan Finlandiyalı öğretmenlerin araştırma tabanlı bir eğitimden geçtiklerini ve öğretmenlikleri süresince bir sorunu araştırma ve onu çözümleme yolunda daha başarılı olacağı sonucunu çıkarabiliriz.
Dünyanın örnek aldığı Finlandiya eğitim sisteminin öğretmen yetiştirme programında önemli bir yeri olan “uygulama”, Türkiye’de sadece son senelerde yapılması, lisans süresi boyunca yayılmaması nedeniyle KPSS sınavı hazırlıklarının kurbanı olmakta ve öğrencilerin almaları gereken eğitim eksik kalmaktadır. Türkiye’de yıllardır tartışılan, üstüne konuşulan, çoğu öğrenci, ebeveyn ve öğretmenin şikayet ettiği eğitim sistemi konusunda alınacak dersler olduğuna, artık bir şeylerin değişmesi gerektiğine inanmaktayım.
Aşağıdaki fotoğraftan Türkiye’nin tüm PISA sonuçlarına ilişkin bilgileri bulabilirsiniz. Daha detaylı bilgi almak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Fotoğrafın orijinali için buraya tıklayabilirsiniz.
Kaynakça
Malaty, G. (2006). What are the Reasons Behind the Success of Finland in PISA? Gazette des Mathematiciens.
Eraslan, A. (2009). Finlandiya’nın PISA’ daki Başarısının Nedenleri: Türkiye için alınacak dersler.
Sahlberg, P. (2007). Education policies for raising student learning: The Finnish approach.
