İzel Özel
BİR MİNİĞİN İLGİNÇ SORUSU
” NEGATİF KUTUPLAR BİRBİRİNİ ÇEKİYORSA NEDEN ATOMDA EKSİ YÜKLÜ ELEKTRONLAR ARTI YÜKLÜ PROTONLARIN ETRAFINDA DÖNÜYOR, ONLAR NEDEN BİRBİRİNİ ÇEKMİYOR?”
Bilindiği üzere zıt yükler birbirine manyetik bir çekim kuvveti uygularlar bunun en basit örneğini mıknatıslarda görüyoruz. Mıknatıslardaki artı ve eksi yüklü kutupları birbirine yaklaştırdığımız zaman bu çekim gücünün ne kadar kuvvetli olduğunu hissedebiliyoruz; peki zıt yükler arasında böyle bir çekim gücü varken atom çekirdeği etrafındaki eksi yüklü elektronlar çekirdekteki artı yüklü protonlara neden yapışmıyor? İtiraf etmek gerekirse bu soru bir çoğunuzun aklına hiç gelmemiş olabilir fakat zeka küpü bir miniğe zıt yüklerin birbirini çekeceğini, elektronlar ve protonların yük durumlarını ve atom çekirdeğindeki protonlar etrafında dönen elektronları anlattığınız zaman size bu soruyu yöneltebilir. Bunu tabi ki minik bir çocuğa uygun bir dille anlatamayız.Yapacağımız en basit şey onları el ele tutuşturup birkaçına elektron olma görevini verirken bir kaçına da atom çekirdeği gibi görev yaptırarak görsel bir şekilde bunu onlara oyun gibi anlatmak olacaktır.
Bir kimyacı olarak bunu kısaca şöyle anlatabilirim; evrende gezegenlerin hem kendi ekseni etrafında hem de güneşin yörüngesinde dönme hareketleri olduğu gibi bu ufacık elektronların da hem kendi etraflarında dönme hareketleri hem de atom çekirdeği etrafında dönme hareketleri vardır. Elektronların kendi etraflarındaki dönme hareketleri spin hareketleri olarak adlandırılırlar. Kendi çevrelerinde dönerken aynı zamanda atom çevresinde sanki bir yörüngeleri varmış gibi dönme hareketi yaparlar yani bir dalga gibi davranış gösterirler bu durumu kuantum fiziğine göre açıklayabiliyoruz. Zaten elektronların hem parçacık hem dalga olma gibi özellikleri olduğundan, kah ışıma kah parçacık gibi davrandıklarından çeşitli bilim dalları ile açıklanabilir. Bu dönme hareketleri sayesinde belirli bir enerji düzeyine çıkarlar ve belli bir denge konumuna gelirler. Bunu şöyle de düşünebilirsiniz parmağınızda dengede tutmaya çalıştığınız bir futbol topunu düşünün bunu top dururken yapmak zor olacaktır fakat topu döndürmeye başladığınızda parmağınızın ucunda topun dönerek daha kolay durabildiğini göreceksiniz. Elektonların yaptığı şey de tam olarak budur sadece dursalar atomdaki protonlar elektronları kendilerine çekecektir fakat dönme hareketleri yapıp belli bir enerjiye ulaştıkları için protonların meydana getirdiği çekim gücünü kendi dönme güçleriyle birleştirerek belli bir dengeye ulaşırlar bu nedenle atomdaki protonlara yapışmazlar.
