Koray ERTUĞ
Yesenin’e şiir serisi “İran Motifleri”nde ilham veren kız kimdi?
Sergey Yesenin’in şiir serisi “İran Motifleri”nde “Shagane” adlı bir kızdan bahsedeli çok uzun zaman oldu. Hiçbir şey bilinmiyordu onun hakkında. Biyografi yazarları onun kurgu bir karakter olduğunu bile söyledi. Yine de, Yesenin’in araştırmacısı V. Belousov şaire ünlü şiiri “Shagane, ah benim, Shagane”nde ilham olan kızı bulmayı başardı.
Yesenin doğu şiirinin hayranıydı ve İran şiirinin doğum yerini görmek istedi. İran’a gidemedi ama 1924 – 25 yıllarında Kafkaslara bir ziyaret düzenledi. Batum’da kaldığı sırada genç, Ermeni öğretmen Shagane Talyan ile tanıştı. Karşılıklı sempati beslediler birbirlerine. Yesenin, ona anı yazılarıyla birlikte kendi koleksiyonunu verdi ve ondan bir fotoğrafını istedi. Ama Yesenin Batum’dan ayrıldıktan sonra iletişimleri kesildi ve bu iletişimi tekrar başlatmak için bir çaba göstermedi. 1958 yılında V. Belousov, Shagane’yi buldu, Shagane ona Yesenin’in anılarını ve otobiyografisini gönderdi.
Shagane Talyan, 1924 yılında Yesenin ile tanıştıkları sırada bir Ermeni okulunda aritmetik öğretmekteydi. Üzerinden 35 yıl geçtiği için şairle olan konuşmalarını hatırlayamadı; günlük tutmuyordu ve bazı anılar hafızasından silinmişti ama anlattıkları hala ilginç gerçekler vermekte.
Shagane, Yesenin’i ilk gördüğü anı iyi hatırlıyordu. “1924 Aralık ayında bir gün okuldan çıktım ve eve gittim. Köşede normalden biraz uzun, ince ve kahverengi saçlı genç birini gördüm. Gri takım elbisesi üzerinde yağmurluğu ve şapkasıyla duruyordu. Alışılmadık görünüşünü fark ettim ve başkentten gelen bir ziyaretçi olduğunu düşündüm. Aynı gün Joffre odama daldı ve “Katra! Katra! Ünlü Rus şairi Shagane ile tanışmak istiyormuş!” dedi. Tanıştık ve sonra parka gitmemizi önerdim.
Tanışmalarının üçüncü gününde şair ona sonraları “İran Motifleri” serisinin en tanınmış şiiri olan “Bulutluydu, Denizde Fırtına Başladı” şiirini verdi. “Yesenin bulvarda yürümemizi önerdi, havayı sevmediğini ve bana şiir okumak istediğini söyledi. “ Shagane, sen benim, Shaganem” şiirini okudu bana ve bana not defterinden yırttığı iki sayfa kağıt verdi ki orada bu şiiri yazmıştı. Bir sonra ki buluşmamızda ki bu günaşırı oluyordu. Bana “Sen dedin ki, Saadi…” şiirini okudu.
Yesenin kıza çok nazik davrandı, konuşmaları çok temizdi “ Yesenin, benimle yanımda başka bir erkek varken buluştuğunda onunla tanışırdı, konuşurdu ama benimle birlikte orayı terk ederdi.”
Hep çiçekler getirirdi; bazen güller ama çoğu zaman menekşeydi. 4 Ocakta “ Moskova Meyhaneleri” adlı şiir kitabını getirdi. “ Sevgili Shaganem, bana çok hoş ve naziksiniz. S. Yesenin” imzalıydı.
Shagane, Yesenin’i çok hassas ve sempatik biri olarak hatırlıyordu. “Evsizlerle tanışırdı orada. Hatta bazen onları görmezden gelmezdi; durur ve onlara nasıl olduklarını, nasıl bir hayat yaşadıklarını sorardı ve çocuklara para verirdi. Başıboş bir köpek görse hemen ona yemek alır ve onu okşardı. Bir keresinde üç gün boyunca hastaydım ve Sergey Aleksandroviç her sabah geldi, çay yaptı, benimle konuştu ve bana “Ermeni Şiirinin Antolojisi” kitabından şiirler okudu.
Şair gitmeden önce daha iletişimleri kesilmişti. “Ayrılışından kısa süre önce daha çok içkiye yöneldi ve bizi daha az ziyaret eder oldu. Ayrılışından bir gece önce Sergey Aleksandroviç bize geldi ve gideceğini bildirdi. Beni asla unutmayacağını söyledi ve nazikçe elveda dedi ama ne kız kardeşimin ne de benim gidişini görmesini istemedi. Ondan mektupta almadım. S. A. Sonsuza kadar hayatımın çok parlak bir anısı olarak kalacak ve şimdi de öyle.”
Shagane, sen benim, Shaganem
Shagane, sen benim, Shaganem!
Çünkü ben kuzeydenim ya,
Sana kırlardan bahsetmek isterim,
Ay ışığı altında dalgalanan çavdarlardan.
Shagane, sen benim, Shaganem!
Çünkü ben kuzeydenim ya,
Ayın yüz kat daha parlak olduğu yerden,
Shiraz her ne kadar güzel olsa da,
Ryazan düzlüklerinden daha iyi değildir..
Çünkü ben kuzeydenim ya.
Sana kırlardan bahsetmek isterim,
Bu saç tellerini çavdarlar arasından topladım,
Eğer istersen, parmaklarıma yüzük yaparım –
Hiç bir acı hissetmiyorum ya..
Ben sana kırlardan bahsetmek isterim.
Ay ışığı altında dalgalanan çavdarlardan,
Kıvırcık saçlarımdan sen sezersin..
Canım, eğlen, gülümse..
Ben de sadece bir anı olarak kalma.
Ay ışığı altında dalgalanan çavdarlarla.
Shagane, sen benim, Shaganem!
İşte, kuzeyde, bir kız daha var,
Sana öylesine benziyor ki,
O da belki beni düşünmekte..
Shagane, ah benim, Shaganem..
