Aziz Can Şensazlı
Muhafazakarlık kelime kökü itibariyle muhafazadan gelmektedir; korumak ve stabil halde tutmak demektir. Yani var olan bir durumu, olayı ya da olguyu olduğu şekliyle muhafaza etmek demektir. Muhafazakarlıkta buradan türetilmiş ve dini bir terim olarak ortaya çkmıştır. Özellikle dinin dogmatik oluşunu lafzî bir şekilde algılamaş ve aklın sınırlığına inananların ortaya çıkardığı bir olgudur. Fakat bütünüyle eski düzenin ya da süregelen işleyişin katı devamı demek değildir. Sadece rradikal olarak dönüşüme karşıdır. Değişime giderken özün kaybolmadığından eminbir şekilde değişime açıktır.
Başka bir açıdan bakıldığında, değişimin kaçınılmazlığını görmek ve fakat onun hızına ve kapsamına itiraz etmektir. Bu anlamda muhafazakârlığı, devrimci ve radikal değişime ya da sadece değişime yönelttiği itiraz yoluyla değişimin kendisini denetim altına alma çabası olarak da tanımlamak mümkündür. Eğer değişim kaçınılmaz ise, muhafazakarlık bu değişimin kontrol altına alınmasından yanadır.
Muhafazakârlık, insanın akıl, bilgi ve birikim bakımından sınırlılığına inanan, bir toplumun tarihsel olarak sahip olduğu aile, gelenek ve din gibi değer ve kurumlarını temel alan, radikal değişimleri ifade eden sağ ve sol siyasi projeleri reddederek ılımlı ve tedrici değişimi savunan ve siyaseti, bu değer ve kurumları sarsmayacak bir çerçeve içinde sınırlı bir etkinlik alanı olarak gören bir düşünce stili, bir fikir geleneği, bir politik ve sosyal felsefedir. Daha belirgin bir anlamda toplumun değişmesine karşı direnç gösteren, toplumsal-kültürel değerlerin korunmasını savunan sağ kanat siyasi ideolojidir.
Muhafazakarlık “Aydınlanma Felsefesine” ve “akla” karşıdır. Bu yanıyla muhafazakarlar hiçbir zaman tarihi ve toplumları değiştiremezler. Gerçek anlamda hiçbir değişime öncülük edemezler. Onlar ancak, geçici bir tarihsel kesit içinde bazen eski düzenin kurumları ve kültürünün restorasyonu gerçekleştirebilirler ki, bu da değişim ya da ilerleme değildir.
Muhafazakarlıkta dinin toplum içinde vazgeçilmezliği asıl prensiptir. Bir anlamda belli bir kesit tarafından gericilik olarak adlandırılan bu fikir inaç temmelli gelenekçi bireyler yetiştirir. Batıcılık karşıtı bir fikir olarak öne sürülse de temelinde İslamın muhafazası ve yaygınlaştırılması yatmaktadır. Bu yönüyle muhafazkarlık kendi içinde devrim yaparak islamı yaygınlaştırma ideolojisiyle yenilikçi bir çizgi göstermektedir.
